stETH mất peg, Alameda Research, Celsius và hiệu ứng domino

Giữa tháng 6, thị trường crypto chứng kiến đà giảm mạnh. Nguyên nhân được cho là do vụ mất peg của stETH. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho độc giả cái nhìn tổng quan về sự kiện và tầm ảnh hưởng của việc stETH mất peg

1. Sự kiện stETH mất peg

Hiểu về stETH và mối liên hệ với ETH

stETH được hiểu là một dạng token đại diện cho lượng ETH mà mọi người đem stake ở Lido Finance. Lido Finance là nền tảng tổng hợp yield và cho phép người dùng có thể stake một lượng nhỏ ETH. Sau đó, họ sẽ sẽ nhận phần ETH gốc và lãi suất ở mức 4% khi Ethereum 2.0 – Beacon Chain ra mắt.

Lý do Lido Finance có thể đem đến lãi suất hấp dẫn vì Lido DAO sẽ dùng khoản ETH này đem đi gửi vào các nền tảng DeFi khác như MakerDAO, Aave… để cộng dồn lợi nhuận.

⇒ Việc này giúp các người dùng DeFi hoặc holder ETH token nhỏ lẻ có thể stake lượng ETH bất kì và nhận lãi một cách dễ dàng.

Tuy nhiên, trên lý thuyết chỉ khi có đủ 32 ETH, người dùng mới có thể kích hoạt 1 validator và đủ điều kiện nhận mức lãi suất từ mạng lưới Ethereum. Ngoài ra, còn phải kể đến những rắc rối liên quan đến vận hành validator.

⇒ Vì vậy, Lido đã làm quá tốt việc trở thành bên trung gian cho thị trường staking ETH thứ cấp (từ thị trường sơ cấp phân nhỏ cơ hội lợi nhuận cho các nhà đầu tư nhỏ lẻ có thể tiếp cận).

Cơ chế giá peg của stETH như sau:

Khi người dùng stake ETH trên Lido sẽ được nhận lại stETH để làm token đại diện cho khoản đã stake, tỉ lệ peg giữa ETH và stETH là 1:1, nghĩa là stETH/ETH = 1.

Cần lưu ý, cho đến khi Ethereum 2.0 ra mắt (sau nhiều lần delay) cũng khiến người dùng đặt sự hoài nghi về lộ trình phát triển của Ethereum và tính thanh khoản của stETH (vì phải lock ETH đến khi ra mắt Ethereum 2.0).

⇒ Vì vậy, Curve Finance đã cung cấp pool cho phép swap từ stETH sang ETH như một biện pháp gia tăng tính thanh khoản cho token này và Curve cũng được lợi từ phí giao dịch.

Thêm nữa, stETH có thể được đem lên các nền tảng khác để thế chấp và vay ra các token khác như ETH, DAI… nhằm tối ưu hoá lợi nhuận từ Lido Finance.

Khoảng 10 ngày trước, có trường hợp stETH được tận dụng để đưa lên Aave thế chấp và vay ETH ⇒ stake ETH trên Lido để nhận stETH với lãi suất đảm bảo ⇒ tiếp tục deposit stETH lên Aave vay ra ETH ⇒ tạo ra vòng lặp khiến lượng cung của stETH bị mất cân bằng so với ETH dẫn đến việc bị mất peg.

Trường hợp đó chưa nghiêm trọng nhưng nó cũng tác động vào vụ việc lần này. Bởi vì sự mất cân bằng đã xảy ra từ trước và các nhà đầu tư ngoài việc stake trên Lido và không thể rút ngược từ stETH về lại ETH nên đã phải lên pool của Curve để swap sang ETH.

Vì Curve Finance chiếm tỷ trọng lớn khoảng 12,5% tổng nguồn cung stETH nên khi pool này bị mất cân bằng thì vụ việc là một vòng xoáy đi xuống. Nếu vị thế các quỹ lớn xả, các nhà đầu tư nhỏ lẻ sẽ hoảng loạn và bán tháo.

Alameda Research liên quan đến vụ việc như thế nào?

Alameda Research là quỹ đầu tư nổi tiếng trong thị trường crypto với nhiều thương vụ đầu tư mang hiệu suất cao lên đến vài chục nghìn phần trăm.

Alameda Research liên quan đến vụ việc vì sở hữu tỷ trọng đầu tư ETH token lớn và để gia tăng lợi nhuận,họ cũng deposit vào Lido Finance và stake để nhận lãi suất. 4% đối với chúng ta là không lớn nhưng với Alameda và các quỹ có dòng tiền lớn thì tư duy của họ sẽ khác, ưu tiên an toàn nhiều hơn chẳng hạn.

Lưu ý nhỏ: Mọi người cần chú ý % nhỏ của một số tiền lớn là khoản rất đáng kể. Hơn thế, Alameda Research sở hữu tỷ trọng đầu tư và nắm giữ stETH lớn. Ngoài ra, họ cũng lọt top 7 quỹ lớn nhất đầu tư vào Lido Finance (theo Crunchbase)

Tin đồn về việc sụp đổ của Celsius ra sao?

Celsius là nền tảng cho phép người dùng ở thị trường truyền thống tiếp cận các dịch vụ trong crypto đơn giản hơn.

Họ đem tài sản của mọi người đi sử dụng trong nền tảng DeFi để nhận yield và sau đó trả lại cho người dùng. Celsius hoạt động tương tự như một quỹ phòng hộ hoặc một nhà quản lý tài sản. Vì họ cho đem tài sản của người dùng lên các nền tảng DeFi khác để kiếm thêm lợi nhuận. Vì vậy, Celsius cũng chịu rủi ro liên quan đến việc bị thanh lý tài sản.

Diễn biến của vụ stETH mất peg

Dòng thời gian vụ việc là phần sẽ được liên tục cập nhật giúp độc giả theo dõi sát sao vụ việc và có được những thông tin kịp thời nhất.

Dòng sự kiện của vụ việc diễn ra như sau:

Ngày 7/6/2022: Xuất hiện 2 địa chỉ ví đã rút thanh khoản ra khỏi pool stETH/ETH trên Curve Finance với khoảng 54,000 stETH và 23,000 stETH.

Ngày 8/6/2022

• Giá của stETH ghi nhận mức depeg lần đầu từ mốc 1 về 0.97, nghĩa là 1 stETH lúc này sẽ không đổi được 1 ETH (điều này gây thua lỗ cho người dùng gửi 1 ETH vào Lido với mong muốn họ nhận về 1 stETH và phần lợi nhuận 4%).
• Từ 2 lần swap, Alameda đã chấp nhận swap về ETH với tổng mức chênh lệch là 459 (1) + 474 (2), vì vậy Alameda đã chịu lỗ đến 933 ETH ~ 1.6 triệu USD, chưa bao gồm phí và mức trượt giá (tính theo giá ETH tại ngày 8/6/2022 là khoảng 1,800 USD)

1. Theo quan sát dữ liệu onchain, ví có tên là “Alameda ? stETH” đã swap 19,747 stETH để đổi lại chỉ 19,288 ETH, tương đương khoảng 45 triệu USD).
2. Lần tiếp theo, địa chỉ ví của Alameda đã swap thêm 18,398 stETH để đổi lấy 17,924 ETH, tương đương 42 triệu USD).

• Kích thước và vị thế swap của Alameda Research lớn khiến lượng cung stETH trên thị trường lớn hơn ETH nên các quỹ khác (smart money) cũng tìm cách để swap về ETH vì lo sợ và để bảo toàn khoản đầu tư của mình.

Ngày 13/6/2022

• Celsius đã ngăn việc rút tài sản. Bởi vì điều này tương tự như việc Celsius như một ngân hàng và những người gửi tiết kiệm đồng loạt rút tiền ra ⇒ điều này sẽ khiến Celsius đối diện với nguy cơ vỡ nợ vì họ nắm giữ lên đến 450,000 stETH.
• Tổng giá trị được khóa (TVL) của Lido Finance token (LIDO) đã giảm hơn 32.86% trong 1 tuần qua (Cập nhật ngày 14/6/2022).
• Mức giá stETH depeg xuống thấp nhất ghi nhận được là 0.9197 ETH (ngày 13/6/2022). Điều này nghĩa là 1 stETH chỉ có thể đổi lại 0.9197 ETH. Qua đó những nhà đầu tư stake ETH với mong muốn nhận 4% trong tương lai sẽ không có lời, thậm chí bị lỗ khoảng 4.03% so với vốn ban đầu tại thời điểm thấp nhất (vì mức giá chênh lệch cao nhất của stETH/ETH được tính như sau: 100-91.97 = 8.03%).

Ngày 14/6/2022: Three Arrow Capital đã swap từ stETH sang ETH, qua đó khiến mức peg của stETH xuống mức 0.934 (theo Peckshield).

Khoản vay của Celsius trên MakerDAO đã rơi xuống mức bị thanh lý là 22,534 USD/BTC.

2. Phản ứng của các bên liên quan đối với việc stETH mất peg

Trong vụ việc lần này sẽ bao gồm các bên chính là:

• Lido Finance.
• AAVE.
• Alameda Research.
• Celsius.
• Những người đem stake ETH trong Lido Finance.
• Những người nắm giữ ETH: Đây chỉ là bên liên quan gián tiếp nhưng lại có tác động lớn vì họ mang tính đám đông và sẽ tạo ra hiệu ứng domino.
• Những nhà đầu cơ đang muốn chờ stETH ở mức giá chiết khấu.
• Các cơ quan pháp luật.

Phân tích chi tiết tình hình, phản ứng, động cơ của các bên trong vụ việc này như sau:

A. Về phía Lido Finance

Chưa ghi nhận thêm động thái từ Lido.

B. Về phía AAVE

AAVE là nền tảng lending cho phép thế chấp stETH để vay ra ETH. Hơn nữa, AAVE là nền tảng sở hữu lượng stETH lớn nhất trên thị trường với khoảng 30% tổng nguồn cung. Với việc stETH bị mất peg, Aave đối diện với nguy cơ thanh lý các khoản thế chấp.

⇒ Việc thanh lý tạo ra ảnh hưởng xấu đến người dùng nhỏ lẻ và buộc họ rút stETH trong điều kiện thua lỗ vì đổi lại ETH bị trượt giá lớn.

Ngày 11/6/2022, phí đội ngũ Aave cũng đã cảnh báo sớm người dùng giao thức này về nguy cơ cũng như cách giảm thiểu rủi ro khi stETH mất peg. Ngoài ra, team cũng đưa ra đề xuất đóng băng việc thế chấp và vay của cặp stETH/ETH.

C. Về phía Alameda Research

Chưa ghi nhận thêm động thái.

D. Về phía Celsius

Celsius là nền tảng lending, nơi người dùng có thể:

• Gửi các đồng coin vào nền tảng nhận APY lên đến 18% (tùy loại token).
• Thế chấp vay các đồng coin khác.

Để làm được như vậy, Celsius phải có lượng thanh khoản tốt. Tuy nhiên, sự kiện mất peg đã khiến cho khoản vay của Celsius bị thanh lý.

Để tránh tình trạng không thể trả nổi nợ cho người dùng vì họ sẽ swap từ stETH sang ETH vì lo sợ tình trạng mất peg hiện tại ⇒ Celsius đã tạm ngừng việc cho nạp/rút.

Tổng tài sản Celsius đang nắm trong các ví là 1.3 – 1.4 tỷ USD. Trong đó có khoảng 400 triệu USD được stake trên mạng lưới Ethereum Beacon Chain (bị lock lại) và 800 triệu USD khoản nợ trên các nền tảng như Maker và Aave v2.

Celsius đang có khoảng 400 triệu USD thế chấp ở trên MakerDAO để đổi lấy 260 triệu USD DAI token. Hiện Celsius đang là ví sở hữu khoản nợ lớn nhất trên giao thức này.

Tại sao tài sản của Celsius có khả năng bị thanh lý?

Vì Celsius đã lấy tài sản deposit của người dùng đem sang makerDAO thế chấp và vay ra một tài sản khác đem lên các nền tảng tổng hợp yield để tối ưu lợi nhuận. Khi giá giảm một mức nhất định và vị thế vượt quá mức rủi ro của nền tảng có thể chấp nhận, khoản tài sản thế chấp sẽ bị thanh lý.

Mức giá thanh lý của Celsius là bao nhiêu?

Khi WBTC trên về mức giá 22,534 USD, điều này sẽ dẫn đến việc Celsius bị thanh lý.

Trong cập nhật mới nhất, Celsius đang gia tăng thêm fund để giữ vị thế ⇒ Nếu như vậy, giá càng xuống sâu, vị thế của Celsius càng dễ bị thanh lý.

Liệu sẽ có hiện tượng short squeeze hay long squeeze từ các sàn?

Theo các thuyết âm mưu, đối với những tổ chức nắm giữ vị thế tài sản vay lớn sẽ thường bị các sàn giao dịch quan tâm và đè giá để các khoản vay của các tổ chức lớn này bị thanh lý. Việc này hoàn toàn có thể xảy ra. Tuy nhiên, dựa trên thuyết âm mưu sẽ khó đánh giá đúng tính chất của vụ việc.

Tại sao nói Celsius có khả năng bị phá sản?

Tình hình tài sản hiện tại, Celsius đang có khoảng 1 triệu ETH, trong đó:

• 288,000 ETH bị lock vì stake trên mạng lưới cho đến sự kiện The Merge.
• ~30,000 ETH: xác định thua lỗ.
• ~445,000 = stETH, theo tình trạng hiện tại thì vấn đề của stETH là bị mất peg và thiếu tính thanh khoản.
• 268,000 ETH: Chỉ có khoản này là dùng được vì có thanh khoản tốt.

⇒ Nếu người dùng hoảng loạn rút ồ ạt, Celsius cần phải bán lượng stETH đang bị mất peg này sang ETH và swap sang stablecoins trả lại cho người rút. Celsius càng bán thì lượng stETH càng bị mất peg. Nếu quyết định bán ra số lượng stETH còn lại thì Celsius lại càng phải chịu thêm lỗ vì họ nắm giữ gần 1/7 tổng nguồn cung stETH.

Cứu cánh cho Celsius

Hiện có khoảng 3 cách để giúp Celsius tránh vỡ nợ là:

• Bơm thêm fund từ bên ngoài.
• Đi vay thêm một bên khác để xoay vòng vốn trả cho người rút trước.
• Được mua lại.

May thay, Celsius đã được Nexo (nền tảng cho vay uy tín) ngỏ ý muốn mua lại tài sản bị thiếu tính thanh khoản của Celsius nhằm giúp Celsius trả nợ. Nexo vừa giúp được Celsius thoát cảnh vỡ nợ, vừa là động thái gom stETH với mức giá chiết khấu rất tốt.

E. Về phía những người nắm giữ ETH

Sự kiện stETH hoà chung với tình hình kinh tế vĩ mô của thế giới như:

• FED tăng lãi suất, hiểu nôm na là đang rút lại khoản tiền cứu trợ đã bơm để cứu nền kinh tế giai đoạn dịch Covid-19.
• Chiến sự Nga-Ukraine chưa đến hồi kết
• Lạm phát ở ngưỡng 8.6% cao nhất lịch sử tại Mỹ từ năm 1862.
• Sốc nguồn cung dầu mỏ dẫn đến giá nguyên liệu đầu vào và giá hàng hóa lương thực thực phẩm tăng cao.

Những yếu tố trên đã khiến dòng tiền bị hút dần khỏi các thị trường tài chính cộng với thị trường crypto cũng đang ở xu hướng giảm đã khiến cho người dùng mang tâm lý hoảng loạn.

Hệ quả của việc mất peg là nguy cơ vỡ nợ của Celsius và việc giá ETH giảm mạnh cũng đã kích hoạt hiệu ứng domino khiến các nhà đầu tư nắm phải bán tháo ETH của mình. Từ đó, khiến lượng cung ETH trên thị trường nhiều và giá giảm mạnh từ mức 1,800 USD/ETH (ngày 8/6/2022) xuống còn 1,300 USD/ETH (ngày 13/6/2022).

ETH là token của Ethereum, blockchain chiếm tỷ trọng TVL lớn nhất thị trường crypto với 53.11 tỷ USD giá trị được khóa trên 83.01 tỷ USD tổng TVL của thị trường DeFi.

Ethereum với tỉ trọng hơn 63% toàn thị trường, giá ETH token giảm mạnh sẽ kích hoạt hiệu ứng lo sợ và bán tháo cho toàn bộ các tokens thuộc các chain nhỏ hơn. Do đó, sự ảnh hưởng của ETH đến thị trường chung là rõ rệt khi các tokens nền tảng đều đã giảm từ 10 – 30% trong thời gian sự kiện depeg diễn ra.

F. Những nhà đầu cơ đang muốn chờ mua stETH ở mức giá chiết khấu

Lido Finance có đề cập rằng tỉ lệ chuyển đổi giữa stETH và ETH không nhất thiết phải luôn là 1:1 vì còn yếu tố khác như cung cầu ở thị trường thứ cấp (nhu cầu mua bán của nhà đầu tư nhỏ lẻ) và cả vấn đề thanh khoản. Vì vậy, nhà đầu cơ có thể chờ stETH depeg xuống thấp hơn 1 để mua stETH với giá chiết khấu và chờ stETH lên lại peg (mức 1) để bán ra nhằm kiếm lợi nhuận chênh lệch.

Tuy nhiên, cần nhận thức rằng sự việc trên đã kéo theo sự mất peg nghiêm trọng cũng như tính bền vững của một chuỗi domino các bên liên quan đến vấn đề tối ưu lợi nhuận, cụ thể bằng việc kiếm cho mình cách tối đa lãi bằng cách cung cấp cho 1 bên khác cơ hội kiếm tiền (để kích cầu).

Khi thị trường với các token giảm giá mạnh thì việc phụ thuộc vào 1 bên khác và vay từ họ, sẽ đến những ngưỡng mà các khoản vay mượn phải bị thanh lý để bảo vệ an toàn cho bên cho vay và bên đi vay. Từ đó, ta thấy được sự việc đang theo chiều huớng tiêu cực và hiện chưa có gì đảm bảo sau sự kiện này thì giá stETH sẽ về peg.

Bài học từ LUNA và việc mất peg của UST đã khiến cho nhiều người chuộc lợi vì muốn tận dụng chênh lệch giá phải phá sản. Đội ngũ XGems không đưa ra bất kỳ lời khuyên đầu tư nào nhưng cũng mong các nhà đầu cơ cẩn thận với cơ hội tìm ẩn nguy cơ này.

G. Về phía các cơ quan pháp luật

Vì Celsius là một tổ chức tài chính đăng kí giấy phép ở thị trường CeFi. Sau những lùm xùm và vụ việc có khả năng dẫn đến phá sản sẽ ít nhiều truyền đến tai các cơ quan quản lý. Đơn cử như vụ của Terra, SEC cũng đã vào cuộc điều tra khi các hoạt động có thể gây tổn hại đến tài sản của nhà đầu tư.

3. Tổng kết lại những ý quan trọng trong vụ stETH mất peg

• Market sentiment không tốt và tình hình kinh tế vĩ mô xấu làm ảnh hưởng đến thị trường tài chính toàn cầu, trong đó có crypto.
• Trong thị trường tăng giá, mô hình vay hoặc cho vay để tận dụng nguồn vốn nhằm tối ưu lãi suất từ các bên tổng hợp lợi nhuận tỏ ra hiệu quả ⇒ Ngược lại, khi thị trường giảm, không đủ thanh khoản vì dòng tiền ít ⇒ dễ dẫn đến mất peg ⇒ khi vòng xoáy vay nợ chứa tài sản bị giảm giá ⇒ dẫn đến hàng loạt sự thanh lí ⇒ vỡ nợ có thể xảy ra.
• Khi các quỹ lớn ồ ạt bán ra sẽ tạo tâm lý hoảng loạn cho các nhà đầu tư nhỏ lẻ bán tháo ⇒ kéo theo thị trường chung bị ảnh hưởng.
• Hệ lụy của vụ việc lần này lớn vì kéo theo sự thanh lí vị thế hàng loạt trên các nền tảng cho vay khác như Aave, MakerDAO và khi ông lớn Ethereum giảm mạnh ⇒ kích hoạt tâm lý bán tháo trên diện rộng của không những các tokens mà cả các tài sản ở dạng thế chấp trên các nền tảng.

4. Tổng kết

Sự kiện mất peg đầy phức tạp của stETH đã dẫn đến phản ứng dây chuyển gây ảnh hưởng lớn đến nhiều bên có liên quan. Giá của Ethereum token cũng giảm phần nào sau đó từ ảnh hưởng của thị trường chung và sự việc này.

Trong thị trường downtrend, các giao thức dần lộ rõ vấn đề và những rủi ro xuất hiện với tần suất dày đặc hơn. Hãy cẩn trọng khi đầu tư ở giai đoạn này vì dòng tiền không dồi dào như trước.