Polygon ngày này được biết đến là tổ hợp các giải pháp mở rộng tốt nhất, nhằm mục tiêu đưa thế giới đến với Ethereum với khả năng mở rộng và phí giao dịch thấp mà không phải hy sinh về bảo mật.
Trong số các giải pháp mở rộng thì zk-Rollup là giải pháp được Polygon đầu tư nhiều nhất với sự góp mặt của nhiều dự án trong đó có Polygon Miden. Vậy Polygon Miden là gì? Tại sao Polygon lại phát triển Polygon Miden bên cạnh các dự án zk-Rollup như Polygon zkEVM, Polygon Zero? Chúng ta cùng tìm hiểu nhé.
1. Polygon Miden là gì?
Polygon Miden là giải pháp mở rộng quy mô lớp 2 cho Ethereum. Miden dựa trên công nghệ zk (zk-STARKs) để “cuộn” hàng nghìn giao dịch lớp 2 thành một giao dịch Ethereum duy nhất.
ZK Rollups là những giải pháp rất hứa hẹn nhưng nhược điểm chính của chúng là khó có thể hỗ trợ những logic phức tạp hay giao dịch tùy ý, bao gồm cả những giao dịch của EVM (Ethereum Virtual Machine). Polygon Miden giải quyết thách thức này bằng cách sử dụng Miden VM, một máy ảo dựa trên STARK.
Trong khi Polygon zkEVM tương thích tốt với EVM, Polygon Zero sử dụng Plonky2 (đệ quy zkSNARK) rollup nhanh hơn 100 lần so với bất kỳ giải pháp thay thế nào (chỉ ~170 mili giây bằng laptop) và kích thước bằng chứng chỉ có 45KB. Còn Polygon Miden không tương thích EVM mà sử dụng máy ảo Miden VM để hỗ trợ smart contract cho mục đích chung, giúp các nhà phát triển có thể dễ dàng triển khai bất kỳ dApp nào mà họ muốn.
2. Các tính năng nổi bật
Bảo mật và có thể mở rộng
- Bảo mật tương đương Ethereum nhờ công nghệ zk-STARKs.
- Minh bạch (no trusted setup tức không cần thiết lập chỉ cho các thành phần đáng tin cậy) và bảo mật hậu lượng tử.
- Thông lượng cao hơn 1.000 TPS trước khi Sharding và hơn 10.000 TPS sau khi Sharding.
- Phí giao dịch thấp: thấp hơn 100 lần so với phí trên Ethereum.
- Thời gian rút tiền về L1 chỉ ~15 phút.
Lập trình an toàn
- Các hợp đồng thông minh cho bất kỳ logic nào đều được viết bằng Solidity và các ngôn ngữ khác.
- Account abstractions và các tính năng khác chưa có trên Ethereum.
- Kiến trúc VM an toàn giúp xác minh hợp đồng chính thức đơn giản hơn.
- Lộ trình rõ ràng để bảo vệ quyền riêng tư của các hợp đồng thông minh.
Open-source and permissionless
- Polygon Miden có mã nguồn mở hoàn toàn và phát triển dựa vào cộng đồng.
- Mạng phi tập trung và không được phép (permissionless).
- Kiến trúc non-custodial (người dùng toàn quyền sở hữu tài sản).
- Chống kiểm duyệt.
3. Công nghệ
Công nghệ Stark
STARK là viết tắt của zero-knowledge Scalable Transparent ARgument of Knowledge, trong đó:
- zk: Bằng chứng zk là cách để một người chứng minh (prover) thuyết phục người xác minh (verifier) rằng tuyên bố đó là đúng, mà không tiết lộ thêm bất kỳ thông tin nào. Nên zk thể hiện tính chất bảo vệ quyền riêng tư của người dùng
- Scalable: Nhờ đưa tính toán ngoài chuỗi (off-chain) giúp có thể tăng khả năng mở rộng.
Transparent: Thể hiện tính ngẫu nhiên công khai, không có thiết lập trusted (quá trình tính toán sẽ loại những yếu tố độc hại, nên không cần thiết lập đầu vào trusted).
- ARK: prover tính toán & tạo ra các bằng chứng rõ ràng ngoài chuỗi (hợp lý về mặt tính toán). Việc tính toán cũng mang lại tính toàn vẹn và giúp mạng lưới bảo mật sau lượng tử.
So với SNARK thì STARK có khả năng mở rộng tốt hơn, an toàn hơn, tuy nhiên Stark có kích thước bằng chứng lớn hơn Snark dẫn tới phí Gas sẽ nhiều hơn Snark.
Máy ảo Miden VM
Trung tâm của Polygon Miden là Miden VM: một máy ảo hoàn chỉnh dựa trên STARK, cung cấp mức độ an toàn và hỗ trợ các tính năng nâng cao hiện chưa có trên Ethereum.
Miden VM là một máy ảo zk (zero-knowledge) được viết bằng Rust. Đối với bất kỳ chương trình nào được thực thi trên Miden VM, bằng chứng thực thi dựa trên STARK sẽ tự động được tạo. Bằng chứng này sau đó có thể được sử dụng bởi bất kỳ ai để xác minh rằng chương trình đã được thực thi chính xác mà không cần thực hiện lại chương trình hoặc thậm chí biết nội dung của chương trình.
Kiến trúc của Polygon Miden
- Smart contract thực hiện lên đến 5000 giao dịch được đưa vào một khối duy nhất cùng với bằng chứng STARK chứng thực việc thực thi của chúng.
- Thời gian sản xuất block của Polygon Miden là 5 giây.
- Polygon Miden có thể tổng hợp đệ quy lên tới 200 bằng chứng khối thành một bằng chứng duy nhất và được gửi cho hợp đồng lớp 1 dưới dạng 1 giao dịch.
4. Roadmap
Dự án triển khai từ 16/11/2021 và dự kiến testnet vào quý 4 năm 2022.
5. Đội ngũ phát triển
Dự án được dẫn dắt bởi Bobbin Threadbare. Bobbin đã làm việc về công nghệ ZK với Ethereum Foundation và đã phát triển AirScript và AirAssembly, sau đó cùng với nhóm nghiên cứu mật mã tại Novi của Facebook, ông ấy đã xây dựng Winterfell. Ông là người đầu tiên phát hành STARK-Pro nguồn mở (genSTARK) và máy ảo dựa trên STARK thực tế đầu tiên (Distaff VM). Bobbin được coi là một trong những chuyên gia lớn nhất trong công nghệ STARK.
6. Tài chính
Polygon đang nổi lên như một cường cuộc zk với cam kết 1 tỷ USD để phát triển zk. Đầu tiên là sự hợp nhất với Hermez Network (nay là Polygon zkEVM) vào tháng 8/2021. Tiếp theo là thông báo về Polygon Nightfall – một bản tổng hợp tập trung vào quyền riêng tư được xây dựng với sự hợp tác của EY, vào tháng 9/21 và Polygon Miden vào tháng 11/2021. Tháng 12/2021, Polygon Zero ra đời trong một thỏa thuận trị giá 400 triệu đô la với Mir protocol.
7. Tokenomics
Các dự án trong hệ sinh thái Polygon đều dùng $MATIC làm native token, trong đó có cả Polygon Miden.
Total Supply: 10 tỷ $MATIC
Circulating Supply: 7.44 tỷ $MATIC
8. Các dự án tương tự
StarkNet cũng là dự án zkRollup, sử dụng công nghệ Stark và có thể sử dụng cho mục đích chung.
9. Cộng đồng
Website: https://polygon.technology/solutions/polygon-miden/
Twitter: https://twitter.com/0xPolygonMiden
Github: https://github.com/maticnetwork/miden
10. Tổng kết
Polygon Miden là dự án tham vọng của Polygon, nó tận dụng sức mạnh của Stark để mang lại bảo mật và khả năng mở rộng. Máy ảo Miden VM hỗ trợ smart contract cho mục đích chung, tức là các nhà phát triển có thể xây dựng bất kì dApp nào theo bất kỳ logic nào mà họ muốn. Polygon Miden dự kiến testnet vào quý 4 năm 2022.
