Thời gian vừa qua, Avalanche đã công bố những subnet đầu tiên, đây như một lời tuyên bố rõng rạc rằng Avalanche đã trở lại cuộc đua Internet of Blockchain với hai đối thủ là Cosmos và Polkadot, hôm nay mình sẽ cùng anh em review và so sánh chi tiết 3 dự án Avalanche với Subnet, Cosmos với IBC, Polkadot với Parachain, đâu là dự án đang chiếm ưu thế trong cuộc đua tam mã kịch tính này.
1. Các khái niệm cơ bản
Trước khi bắt đầu, mình sẽ cùng anh em ôn lại các định nghĩa cơ bản của 3 blockchain và cách thức các dự án này tham gia vào cuộc đua.
Avalanche và Subnet
Avalanche được xem là một nền tảng mã nguồn mở cho phép triển khai các ứng dụng tài chính phi tập trung, tài sản tài chính, kĩ thuật số cùng nhiều dịch vụ khác.
Cấu tạo của Avalanche hiểu đơn giản gồm mạng chính và các Subnet. Mạng chính lại được cấu thành từ 3 blockchain chính:
- X-Chain (Exchange Chain): Chuỗi trao đổi, đóng vai trò như nền tảng phi tập trung dùng để tạo và giao dịch các tài sản trên X-Chain với các tài sản khác kỹ thuật số có các bộ quy tắc riêng. Tất cả giao dịch ở chain này đều được tính phí bằng AVAX (X-Chain), là chuỗi phục vụ việc thanh toán.
- C-Chain (Contract Chain): Chuỗi hợp đồng, cho phép người dùng tạo ra các smart contract bằng cách sử dụng API của C-Chain, là nơi chạy các hợp đồng thông minh tương thích với máy ảo Ethereum (EVM). Các DApp anh em tương tác thường ngày trên Avalanche thực tế là ở C-Chain.
- P-Chain (Platform Chain): Chuỗi nền tảng, phụ trách việc điều phối các trình xác thực và theo dõi các mạng lưới con (Subnet) hoạt động. Ngoài ra, P-Chain là nơi tạo ra các mạng lưới subnet này.
→ Subnet là công cụ mở rộng của Avalanche. Anh em có thể tìm hiểu thêm về tầm quan trọng của Subnet trên mạng Avalanche tại đây: Subnet là gì?
Cosmos và IBC
Cosmos (hay Cosmos Network) là một blockchain nền tảng với cơ chế đồng thuận Tendermint. Không giống với các blockchain (L1) khác là nền tảng để xây dựng Dapp trên đó, thì Cosmos có thể coi như một Layer 0 và trên đó là các Layer 1.
Cosmos cung cấp bộ công cụ Cosmos SDK giúp các nhà phát triển có thể dễ dàng xây dựng blockchain chuyên biệt (gọi là Zone), các Zone này lại được kết nối với nhau bởi Hub.
Tầm nhìn của Cosmos là triển khai hàng nghìn Zone và Hub, và kết nối chúng lại với nhau nhờ giao thức IBC (Inter-Blockchain Communication).
Polkadot và Parachain
Polkadot cũng là một nền tảng blockchain Layer 0, đóng vai trò kết nối các blockchain L1 lại với nhau để chia sẻ dữ liệu và tạo thành một mạng lưới thống nhất. Cấu tạo chính của Polkadot bao gồm:
- Relaychain: Là central chain của Polkadot, có nhiệm vụ kết nối và validate các Parachain. Cụ thể, các Validators (người xác thực) sẽ Stake DOT trên Relaychain để bảo vệ mạng lưới, xác thực các giao dịch và quản trị mạng lưới. Phí giao dịch trên Relay Chain sẽ cao hơn trên Parachain.
- Parachain: Là giải pháp mở rộng mạng lưới của Polkadot. Parachain không nhất thiết là một Blockchain. Nó có thể là Dapp (ứng dụng phi tập trung) hay một Data Structure (cấu trúc dữ liệu), miễn sao nó có thể cung cấp bằng chứng có thể được xác thực bởi các Validators được gán cho Parachain đó. Các Parachain có thể hoạt động độc lập song song, tương tác với nhau nhờ giao thức Cross-Chain Message Passing (XCMP). Polkadot cũng cung cấp bộ cung cụ Subtrate để có thể dễ dàng xây dựng các Parachain.
- Parathread: Tương tự như Parachain nhưng với mô hình trả tiền khi sử dụng. Tiết kiệm hơn cho các blockchain không cần kết nối liên tục với mạng lưới.
- Bridges Chain: Là cầu nối giữa Polkadot Network và các Blockchain khác như Ethereum và Bitcoin.
Mỗi dự án có một phương pháp mở rộng riêng, song đều hướng tới một mục tiêu chung. Cụ thể, các phương pháp này có gì khác nhau, dự án nào đang làm tốt hơn?
2. So sánh chi tiết giữa Avalanche, Cosmos, Polkadot: Cuộc đua tam mã
3 dự án trên đều có những ưu nhược điểm riêng, ở phần tiếp theo mình sẽ chủ yếu nêu ra các phương diện mình cho là quan trọng nhất để so sánh. Tới thời điểm hiện tại vẫn là quá sớm để kết luận dự án nào sẽ là người chiến thắng chung cuộc, nhưng việc có những đánh giá riêng giúp anh em tự đưa ra nhận định rồi từ đó đào sâu tìm kiếm cơ hội đầu tư từ dự án anh em cho là tiềm năng hơn.
Khả năng mở rộng
1. Avalanche
Avalanche có thể đạt được 4500 TPS (số lượng giao dịch mỗi giây) trên mỗi subnet, điều này có thể đạt được dù yêu cầu về phần cứng là khá khiêm tốn để đảm bảo sự phi tập trung. Hiệu suất của mạng lưới bị giới hạn bởi CPU, do đó nếu có những phần cứng chuyên dụng, TPS có thể đạt được lên tới 10,000+.
Số lượng subnet có thể được tạo ra là không giới hạn, để trở thành validator của một hoặc một vài subnet trước tiên cần là validator của mạng chính. Avalanche hướng tới mục tiêu có càng nhiều subnet hoạt động càng tốt, và tất nhiên chúng có thể tương tác với nhau.
2. Cosmos
Mỗi Hub hoặc Zone của Cosmos có khả năng đạt được khoảng 1000 TPS. Số giao dịch mạng lưới có thể xử lí mỗi giây không phải là một điểm mạnh của Cosmos.
Cosmos cũng đặt mục tiêu có hàng nghìn Zone/Hub kết nối với nhau qua IBC, số lượng Zone hoặc Hub có thể được tạo ra cũng là không giới hạn.
3. Polkadot
Parachain của Polkadot cũng có khả năng đạt được 1500 TPS, nhỉnh hơn chút so với Cosmos, nhưng do giới hạn của số lượng validator, số lượng Parachain tối đa chỉ được 100. Đây là một yếu điểm về khả năng mở rộng trong dài hạn của Polkadot so với Avalanche và Cosmos.
⇒ Nhận xét: Dù cả 3 dự án đều có hiệu suất ở mức khá trở lên, vượt trội hơn Ethereum và Bitcoin. Về khả năng mở rộng, Avalanche có phần ưu việt hơn 2 dự án còn lại do hiệu suất của mạng lưới cao, thông lượng lớn và có thể mở rộng không giới hạn.
Mức độ phi tập trung
1. Avalanche
Với cơ chế đồng thuận Avalanche, mạng lưới này có thể có thể mở rộng tới 10 nghìn validator, càng nhiều validator thì mạng lưới càng nhanh và bảo mật. Do điều kiện yêu cầu về phần cứng không cao nên hầu như ai cũng có thể chạy node và tất nhiên ai cũng có thể tạo một subnet riêng.
Hiện tại mạng lưới Avalanche đang có hơn 1,200 validator đang hoạt động. Để trở thành validator của mạng chính cũng như một subnet, anh em sẽ cần tối thiểu 2000 AVAX (~$180,000), còn nếu muốn ủy thác cho validator khác, con số này chỉ còn tối thiểu 25 AVAX.
Tổng giá trị AVAX đang được stake rơi vào khoảng 21 tỉ đô.
2. Cosmos
Cơ chế đồng thuận Tendermint của Cosmos giới hạn số lượng validator ở mức 300 để đảm bảo hiệu suất. Cosmos Hub cũng chỉ là một trong rất nhiều Hubs trên mạng lưới. Cosmos cũng không có Hub nào là Central Hub như Main Network của Avalanche hay Relay Chain của Polkadot, và ai cũng có thể tạo Zone/Hub.
Theo số liệu mới nhất, số lượng validator của Cosmos là 209, IRIS Network là 197, Osmosis có 118,… Để trở thành một active validator của Cosmos Hub, anh em sẽ cần tối thiểu ~147,000 ATOM (~$1.3M). Để tham gia ủy thác, anh em chỉ cần 1 ATOM.
Tổng giá trị tài sản đang được stake của Cosmos là 5 tỉ đô.
3. Polkadot
Theo cơ chế hoạt động, các validator của mạng Relay Chain sẽ là các validator chính, và sau đó tách thành các nhóm nhỏ validate các Parachain. Vì số lượng validator trên Relay Chain là giới hạn, nên số lượng Parachain cũng là giới hạn (Tối đa 1000 validator ở mạng chính). Do số lượng Parachain là giới hạn, các dự án muốn hoạt động trên Parachain cần tham gia đấu giá và sẽ phải bỏ ra một số tiền (DOT) lớn để cạnh tranh các slot này.
Hiện tại số lượng validator của Polkadot là 297 và 1000 ở Kusama, số tiền tối thiểu để trở thành validator là 1.75 triệu DOT (~$33M), để chỉ định validator để stake cần 120 DOT.
Tổng giá trị tài sản đang được stake của Polkadot là khoảng 14 tỉ đô.
⇒ Nhận xét: Với việc hiện tại đã có hơn 1,200 validator, số lượng lượng validator và subnet là không giới hạn, và ai cũng có thể tạo subnet trên Avalanche, có thể thấy Avalanche vẫn là cái tên nổi bật về mức độ phi tập trung.
Độ trễ của giao dịch
TPS (số giao dịch mỗi giây) có thể hiểu là con số giao dịch mà mạng lưới có thể thực hiện được trên lí thuyết. Nhưng trên thực tế, độ trễ (latency) mới là yếu tố liên quan trực tiếp tới trải nghiệm người dùng. Độ trễ chính là khoảng thời gian từ khi bắt đầu một giao dịch tới khi kết thúc giao dịch đó, đây là yếu tố thể hiện tốc độ mạng lưới và người dùng có thể trực tiếp cảm nhận được.
- Avalanche Consensus giúp mạng lưới hoàn thành một giao dịch trong khoảng 3 giây, thậm chí hầu hết là trong 1 giây. Các subnet trong đó có thể giao tiếp trực tiếp với nhau.
- Tendermint của Cosmos có thể hoàn thành giao dịch trong khoảng 6-7 giây. Việc giao tiếp lẫn nhau từ Zone/Hub này sang Zone/Hub kia trong Cosmos sẽ phải đi qua nhiều Zone/Hub khác, độ trễ giao dịch sẽ bị cộng thêm phụ thuộc vào lộ trình đi.
- Polkadot sử dụng giao thức đồng thuận Hydrid và đạt được độ trễ giao dịch vào mức khoảng 6 giây khi tương tác giữa các Parachain nhưng để tương tác với các blockchain khác, con số này có thể lên đến 1 phút.
⇒ Nhận xét: Tốc độ giao dịch của Avalanche và Cosmos ấn tượng hơn so với Polkadot, đây cũng là lý do trên Avalanche có nhiều dự án game NFT hay derivatives trading hơn 2 hệ sinh thái còn lại.
Chia sẻ bảo mật
1. Avalanche
Một subnet của Avalanche bao gồm một set validator cùng hoạt động, làm việc cùng nhau để đạt được sự đồng thuận trên một hoặc một nhóm blockchain. Một subnet có thể validate một hoặc nhiều blockchain chỉ với một set validator. Mỗi một validator trong subnet cũng sẽ là một validator thuộc mạng chính. Việc chia sẻ bảo mật giữa các chain là không bắt buộc (optional).
2. Cosmos
Trong hệ sinh thái của Cosmos, các blockchain khác nhau với cấu trúc khác nhau và mục đích khác nhau sẽ có các set validator riêng, các chain này giao tiếp với nhau qua bridge khi cần thiết. Cấu trúc này làm cho khi một chain với bảo mật cao hơn nhận tài sản từ chain có bảo mật kém thì chain đó sẽ bị giảm bớt độ bảo mật.
3. Polkadot
Một trong những cơ chế đặc biệt của Polkadot là việc bắt buộc Shared Security, nhờ việc Relay Chain validate tất cả trạng thái giao dịch của các Parachain được kết nối. Điều này giúp cho các chain một khi được kết nối có thể dễ dàng chuyển data qua lại, các parachain cũng không cần tự xây dựng cộng đồng validator mà có thể kế thừa bảo mật từ Relay Chain.
⇒ Nhận xét: Về điểm cơ chế bảo mật, Polkadot được đánh giá nhỉnh hơn do thiết kế đặc biệt trong cơ sở hạ tầng của dự án. Cosmos có phần hụt hơi hơn so với 2 dự án còn lại.
Khả năng tương tác
1. Avalanche
Một subnet có thể validate nhiều blockchain, các blockchain/VMs (máy ảo) trong cùng một subnet cùng chia sẻ validator set và cùng sử dụng Avalanche Consensus (Cơ chế đồng thuận Avalanche), từ đó cho phép tương tác cross-chain trong subnet. Avalanche có hỗ trợ nhiều loại máy ảo khác nhau, nên có thể tương tác với các hệ sinh thái khác nhờ việc kết nối bridge với các máy ảo đó.
2. Cosmos
Cosmos kết nối các Zone và Hub với nhau nhờ có IBC (được ra mắt vào Q1 2020). Các chain trong Cosmos cần phải tích hợp với IBC để có thể bridge tài sản qua các chain khác trong mạng lưới IBC. Bridge sang các chain ngoài như Ethereum hay Bitcoin đang trong quá trình phát triển (gần đây đã có Gravity Bridge).
3. Polkadot
Khả năng mở rộng của Polkadot đến từ Parachain, các chain này có truyền dữ liệu do cùng kế thừa bảo mật từ Relay Chain, để phục vụ việc tương tác và chuyển tài sản giữa các Parachain, Polkadot phát triển giao thức Cross-Chain Message Passing (XCMP). Ngoài ra, Polkadot cũng có thể kết nối tới các chain khác thông qua các bridge chuyên dụng.
⇒ Nhận xét: Nhìn chung cả 3 blockchain đều có khả năng tương tác qua lại, chuyển data, tài sản trong hệ sinh thái và cũng đều có thể kết nối với các blockchain bên ngoài qua các bridge. Trong 3 dự án, IBC của Cosmos đang chứng minh được hiệu suất với khối lượng lên tới hơn 1 tỉ đô trong 7 ngày. Trong khi đó Parachain cũng như Subnet của 2 dự án còn lại mới đi vào hoạt động và chưa chứng minh được hiệu quả.
Tokenomics
1. Avalanche
AVAX là token chính của mạng lưới Avalanche. Mỗi validator của subnet cũng đều là validator của mạng chính, bắt buộc phải stake 2000 AVAX. Vì số lượng subnet không giới hạn, điều này có thể làm giảm đáng kể nguồn cung của AVAX.
Thêm nữa, AVAX là một token có tổng cung cố định 720 triệu token, các loại chi phí như phí giao dịch, phí tạo blockchain mới đều được trả bằng AVAX và số AVAX này sẽ bị đốt, đồng nghĩa AVAX là một token giảm phát.
Hiện tại tổng cung của AVAX ở mức 377 triệu token, market cap ở mức 25.5 tỉ. Ngoài ra, trên mỗi subnet có thể tự tùy chỉnh cấu trúc phí của mạng lưới.
2. Cosmos
ATOM là native token của Cosmos Hub, có thể được dùng để trả phí giao dịch, staking nhận phần thưởng, tham gia quản trị trong Cosmos Hub.
Một số người nhầm tưởng ATOM là token chính của cả hệ sinh thái Cosmos, nhưng thực chất ATOM chỉ là token của Cosmos Hub, một trong số rất nhiều Hub của Cosmos. Mỗi Hub/Zone đều có token riêng và hiện chưa có liên quan đến ATOM. ATOM cũng là một token lạm phát tăng dần theo năm ở mức khoảng 10% tùy theo tỉ lệ stake. Tổng cung của ATOM hiện tại khoảng 291 triệu đô, market cap hiện tại khoảng 8.2 tỉ đô.
3. Polkadot
DOT là native token của Polkadot, DOT chủ yếu được dùng làm phí giao dịch, staking để làm validator nhận phần thưởng, một lượng lớn DOT sẽ được các dự án dùng để tham gia đấu giá các slot parachain. Mỗi Parachain đều có cấu trúc token riêng. DOT cũng là một token lạm phát và không có tổng cung giới hạn. Mỗi năm tổng cung sẽ lạm phát khoảng 10% tùy thuộc vào tỉ lệ stake, tương tự như ATOM.
Hiện tại tổng cung DOT đã đạt hơn 1.1 tỉ token, market cap ở mức 23 tỉ đô.
⇒ Nhận xét: Về thiết kế tokenomics, AVAX là token nổi bật nhất khi có tổng cung cố định, use case liên quan trực tiếp tới các subnet và có cơ chế burn giúp tăng độ khan hiếm của token (giống BNB). Trong 2 token còn lại, DOT có nhiều use case liên quan trực tiếp tới hệ sinh thái hơn ATOM.
Mức độ phổ biến hiện tại
1. Avalanche
Ava Labs được thành lập vào năm 2018, Avalanche ICO được tổ chức vào tháng 7 năm 2020. Sau 18 tháng hoạt động, hiện trên Avalanche C-Chain đã có 458+ dự án, trải dài trong tất cả các mảng. Tuy nhiên, trái lại với hệ sinh thái đầy đủ trên C-Chain, các subnet của Avalanche mới đang ở giai đoạn bắt đầu, mới chỉ có một vài subnet đầu tiên và đa phần đều ở giai đoạn testnet.
Ngoài ra, do các đặc điểm có thể tạo tùy ý các blockchain private hoặc public, áp dụng các yêu cầu đặc biệt để tham gia một subnet, Avalanche tỏ ra phù hợp cho các công ty truyền thống lớn tham gia vào thị trường DeFi. Hiện đang có khá nhiều công ty lớn thông báo hợp tác với Ava Labs để tạo private chain riêng, trong đó có Deloitte, Master Card,…
2. Cosmos
Dự án Cosmos bắt đầu vào năm 2016 và tổ chức ICO vào tháng 4 năm 2017. Trong vũ trụ của Cosmos hiện có 42 Zone đã kết nối với IBC và có thể tương tác qua lại, ngoài ra có khoảng 80 dự án được xây dựng trên bộ khung Cosmos SDK. Các dự án không bắt buộc phải được xây trên Cosmos SDK hay kết nối với IBC (Như Binance Chain cũ hay BNB Beacon Chain hiện tại).
3. Polkadot
Polkadot bắt đầu chạy từ 2016 và đã tổ chức ICO từ tháng 10 năm 2017. Hiện tại có khoảng hơn 60 dự án được xây dựng trên Subtrate, tương tự như Cosmos, không phải dự án nào được xây trên Subtrate cũng đều kết nối với Polkadot hay Parachain. Hiện tại trên Polkadot đã có 13 dự án đang chạy Parachain, trên Kusama có 30 dự án.
Parachain cũng không phải là một lựa chọn tốt cho các công ty, tổ chức truyền thống lớn do phải khóa một lượng lớn tài sản có độ biến động mà cũng chưa chắc chắn khả năng có slot, cộng thêm việc không thể tùy chọn các yêu cầu cho validator.
⇒ Nhận xét: Có thể thấy hệ sinh thái của Avalanche C-Chain là đầy đủ nhất, tuy nhiên các chain trên subnet lại hầu như chưa có gì. Mức độ được các dự án tin dùng của IBC và Parachain đang cao hơn, một phần do 2 dự án này cung cấp các bộ công cụ giúp dễ dàng phá triển dự án hơn (Cosmos SDK và Substrate). Avalanche cũng có một lợi thế riêng đó là có thể trở thành đầu mối dẫn các tổ chức CeFi lớn tham gia vào thị trường DeFi.
Một vài yếu tố khác
Ngoài các yếu tố đã phân tích trên, còn một vài yếu tố nhỏ khác mình sẽ tổng hợp ở phần này.
Cơ chế đồng thuận
- Avalanche: Avalanche Consensus.
- Cosmos: Tendermint.
- Polkadot: Hybrid Consensus.
Công cụ hỗ trợ dev
- Avalanche: Avalanche Virtual Machine, cung cấp các loại máy ảo khi build các blockchain trên subnet.
- Cosmos: Tendermint và Cosmos SDK.
- Polkadot: Substrate.
3. Tổng kết
Mỗi dự án có từng điểm mạnh và điểm yếu riêng, cho dù thời điểm hiện tại vẫn là quá sớm để đưa ra kết luận ai sẽ là người chiến thắng cuộc đua chung cuộc. Tuy nhiên, dựa trên các yếu tố so sánh trên, có thể thấy ở thời điểm hiện tại Cosmos và Avalanche đang là hai dự án dành được nhiều ưu thế hơn.
Hi vọng bài viết với các góc nhìn trên sẽ đưa tới anh em nhiều thông tin hữu ích và có thể giúp anh em tự đưa ra đánh giá của bản thân. Lưu ý bài viết chỉ mang múc đích chia sẻ thông tin và không được coi là lời khuyên đầu tư cho bất kì dự án nào!
