Đầu tiên, tồn tại web1 – hay còn gọi là internet, thứ mà tất cả chúng ta đều biết và yêu thích. Sau đó là web2 – web do người dùng tự tạo, theo sau sự xuất hiện của phương tiện truyền thông xã hội. Bây giờ, ở bất cứ đâu, mọi người đều đang nói về web3 (hoặc đôi khi là web 3.0) – được cho là bước tiến lớn tiếp theo của Internet. Nhưng nó chính xác là gì?
Vâng, có nhiều ý kiến khác nhau về điều này. Web3 hiện vẫn chưa được hoàn thành và chưa được định nghĩa chính xác. Tuy nhiên, cơ bản là nó sẽ được phân cấp (decentralized) – thay vì được kiểm soát bởi các chính phủ và tập đoàn như internet ngày nay – và ở một mức độ nào đó, nó được kết nối với khái niệm “metaverse”.
Trước khi chúng tôi bắt đầu – chỉ để tránh nhầm lẫn – điều đáng nói là, cho đến vài năm trước, thuật ngữ “web 3.0” thường được sử dụng để mô tả những gì hiện được gọi là “ sementic web .” Đây là khái niệm được đưa ra cho một mạng lưới internet giữa máy với máy (machine-to-machine internet) bởi “cha đẻ của internet “, Tim Berners-Lee. Từ ngữ được định nghĩa theo cách dùng và hiện nay thuật ngữ này thường được sử dụng để mô tả một thứ khác. Tuy nhiên, các khái niệm của Berners-Lee được coi là một phần của web3.
Web phi tập trung (Decentralized web) là gì?
Trước tiên, hãy tìm hiểu về sự phân quyền. Ngày nay, tất cả cơ sở hạ tầng mà các trang web phổ biến thường thuộc sở hữu của các công ty và được kiểm soát bởi các quy định do chính phủ đặt ra. Bởi vì đây là cách đơn giản nhất để xây dựng cơ sở hạ tầng mạng – một người chi trả để cài đặt máy chủ mà mọi người sẽ muốn truy cập vào và thiết lập phần mềm trên máy chủ đó, sau đó người đó có thể tính phí người dùng hoặc cho phép chúng ta sử dụng miễn phí, miễn là chúng ta tuân thủ các quy tắc được đặt ra.
Ngày nay, chúng ta có các lựa chọn khác và đặc biệt là Công nghệ Blockchain. Blockchain là một phương pháp lưu trữ dữ liệu trực tuyến tương đối mới, được xây dựng dựa trên hai khái niệm cốt lõi là mã hóa và thuật toán phân tán.
Mã hóa có nghĩa là dữ liệu được lưu trữ trên blockchain chỉ có thể được truy cập bởi những người có quyền – ngay cả khi dữ liệu được lưu trữ trên máy tính của người khác, chẳng hạn như chính phủ hoặc tập đoàn.
Và thuật toán phân tán có nghĩa là tệp được chia sẻ trên nhiều máy tính hoặc máy chủ. Nếu một bản sao cụ thể của nó không khớp với tất cả các bản sao khác, thì dữ liệu trong tệp đó không hợp lệ. Điều này tạo thêm một lớp bảo mật khác, có nghĩa là không ai khác ngoài người kiểm soát dữ liệu có thể truy cập hoặc thay đổi dữ liệu mà không có sự cho phép của người sở hữu nó hoặc toàn bộ mạng lưới phân tán.
Tổng hợp lại, những khái niệm này có nghĩa là dữ liệu có thể được lưu trữ để nó luôn nằm dưới sự kiểm soát của chủ sở hữu, ngay cả khi nó được lưu trữ trên một máy chủ thuộc sở hữu của một công ty hoặc chịu sự kiểm soát của một chính quyền địa phương. Chủ sở hữu hoặc chính phủ không bao giờ có thể truy cập hoặc thay đổi dữ liệu mà không có chìa khóa mã hóa để chứng minh họ sở hữu dữ liệu đó. Và ngay cả khi họ tắt hoặc xóa máy chủ của mình, dữ liệu vẫn có thể truy cập được trên một trong hàng trăm máy tính khác được lưu trữ trên đó. Khá thông minh nhỉ?
Các khái niệm quan trọng khác thường được sử dụng liên quan đến cơ sở hạ tầng kỹ thuật của web3 phần lớn được xây dựng trên phần mềm nguồn mở, không cần tin cậy và không cần cho phép.
Không tin cậy có nghĩa là các tương tác và giao dịch có thể diễn ra giữa hai bên mà không cần bên thứ ba đáng tin cậy. Điều này không nhất thiết phải xảy ra trên web2 trở xuống vì bạn phải chắc chắn rằng bất kỳ ai sở hữu phương tiện bạn đang sử dụng để tương tác hoặc giao dịch không thao túng thông tin liên lạc của bạn.
Một ví dụ điển hình về giao dịch không cần tin cậy của web3 là gửi Bitcoin trực tiếp cho người khác – không phải qua sàn giao dịch trực tuyến hoặc ví được lưu trữ trên máy chủ tập trung. Toàn bộ quá trình thực hiện giao dịch được kiểm soát bởi thuật toán và mã hóa blockchain, và gần như không có khả năng bất kỳ ai có thể xâm nhập và phá nó.
Tương tự, “không cần cho phép” có nghĩa là không bên nào trong giao dịch hoặc tương tác phải xin phép bên thứ ba (chẳng hạn như nhà cung cấp dịch vụ hoặc chính phủ).
Nhân tiện, nếu bạn nghĩ rằng tất cả những điều này nói về việc tránh sự can thiệp của chính phủ nghe có vẻ hơi phi chính phủ hoặc theo chủ nghĩa tự do, thì bạn không đơn độc! Vẫn còn những câu hỏi lớn cần được giải đáp về những tác động của việc thiếu sự giám sát hoặc kiểm soát này đối với sự an toàn và hợp pháp. Chúng tôi đã chứng kiến các chính phủ cố gắng tạo ra luật cho phép họ duy trì một số mức độ kiểm soát đối với sự liên lạc và tương tác trên web3. Điều này bao gồm các chỉ dẫn của Chính phủ Vương quốc Anh rằng họ muốn điều khiển khả năng gửi tin nhắn được mã hóa từ đầu đến cuối của công dân.
Khái niệm Web3 – DAO
Tổ chức tự trị phi tập trung (DAO) là một khái niệm web3 mô tả một nhóm, công ty hoặc tập thể bị ràng buộc bởi các quy tắc và quy định được mã hóa thành một blockchain. Ví dụ: trong một cửa hàng dựa trên DAO, giá của tất cả các mặt hàng, cũng như thông tin chi tiết về những người được thanh toán từ doanh nghiệp, sẽ được lưu giữ trên một blockchain. Các cổ đông trong DAO sẽ có thể bỏ phiếu để thay đổi giá cả hoặc chọn ra người nhận tiền.
Tuy nhiên, không một cá nhân nào có thể thay đổi các quy tắc mà không có sự cho phép. Và không ai sở hữu cơ sở hạ tầng vật chất, chẳng hạn như chủ sở hữu máy chủ, hoặc chủ sở hữu của cơ sở lưu trữ lợi nhuận, hoàn toàn không thể can thiệp theo bất kỳ cách nào, như là ôm tiền bỏ trốn!
Điều quan trọng, các DAO – về lý thuyết – loại bỏ hoàn toàn nhu cầu về những “người trung gian” cần thiết để điều hành một tổ chức – chẳng hạn như chủ ngân hàng, luật sư, kế toán và chủ nhà.
Trí tuệ nhân tạo (AI) và web 3.0
Hầu hết mọi người tin rằng AI sẽ đóng một vai trò quan trọng trong web3. Điều này là do sự tương tác giữa máy với máy và việc ra quyết định sẽ cần thiết để chạy nhiều ứng dụng web3.
Làm thế nào để metaverse phù hợp với web3?
Khái niệm quan trọng cuối cùng về web3 mà chúng ta phải đề cập là metaverse. Liên quan đến web3, thuật ngữ “metaverse” bao hàm sự lặp lại tiếp theo của giao diện người dùng internet – giao diện người dùng mà qua đó chúng ta tương tác với thế giới trực tuyến, giao tiếp với những người dùng khác và thao tác dữ liệu.
Chỉ trong trường hợp bạn đã bỏ qua tất cả những điều cường điệu – ý tưởng của metaverse là nó sẽ là một phiên bản mạng xã hội, sống động và vững chắc hơn nhiều mà tất cả chúng ta đều biết và yêu thích. Nó sẽ sử dụng các công nghệ như thực tế ảo (VR) và thực tế tăng cường (AR) để thu hút chúng ta, cho phép chúng ta tương tác với thế giới kỹ thuật số một cách tự nhiên và sống động hơn, ví dụ như sử dụng bàn tay ảo để nhặt và thao tác các vật thể, và dùng giọng nói của chúng ta để đưa ra hướng dẫn cho máy móc hoặc nói chuyện với người khác. Theo nhiều cách, metaverse có thể được coi là giao diện mà qua đó con người sẽ tương tác với các công cụ và ứng dụng web3.
Có thể tạo các ứng dụng web3 mà không liên quan đến metaverse – Bitcoin là một ví dụ – nhưng người ta cho rằng công nghệ và trải nghiệm metaverse sẽ đóng một vai trò quan trọng trong cách các ứng dụng tương tác với cuộc sống của chúng ta.
Tất cả điều này nghe có vẻ tuyệt vời, và chắc hẳn mọi người đều thích nó, phải không?
Thực ra là không. Cần phải lưu ý rằng đã có rất nhiều chỉ trích về web3. Elon Musk đã đưa ra một số nhận xét, tuyên bố rằng nó “có vẻ giống một lời quảng cáo hơn là thực tế hiện tại” và tweet “Có ai đã thấy web3 chưa? Tôi không thể tìm thấy nó”.
Mặt khác, cựu Giám đốc điều hành Twitter, Jack Dorsey, đã đặt câu hỏi liệu nó có miễn phí và dễ tiếp cận như nhiều người muốn hay không. Anh ấy nói, “Bạn không sở hữu web3. VC và LP của họ thì có. Nó sẽ không bao giờ thoát khỏi sự thúc đẩy của họ. Cuối cùng thì nó vẫn là một thực thể tập trung với một cái mác khác.”
Những người khác không thích đề xuất hiện tại về web3 do thực tế là chúng được xây dựng trên blockchain, đôi khi có thể rất tốn năng lượng, góp phần tạo ra lượng khí thải carbon và biến đổi khí hậu. Ví dụ, blockchain Bitcoin ước tính tiêu thụ lượng năng lượng tương đương với Phần Lan. Các blockchains khác – chẳng hạn như những blockchain được xây dựng trên thuật toán bằng chứng cổ phần (proof-of-stake) thay vì bằng chứng công việc (proof-of-work), không tốn nhiều năng lượng.
Một số ví dụ về ứng dụng web 3.0
Hãy xem một số ví dụ về web3 trong thực tế:
Bitcoin – Tiền điện tử đã tồn tại hơn mười năm và giao thức của nó được phân cấp, mặc dù không phải tất cả hệ sinh thái của nó đều như vậy.
Diaspora – Mạng xã hội phi lợi nhuận, phi tập trung.
Steemit – Nền tảng xã hội và blog dựa trên blockchain.
Augur – Thị trường giao dịch hối đoái phi tập trung.
OpenSea – Một thị trường để mua và bán NFT, chính nó được xây dựng trên chuỗi khối Ethereum.
Sapien – Một mạng xã hội phi tập trung khác, được xây dựng trên chuỗi khối Ethereum.
Uniswap – Trao đổi tiền điện tử phi tập trung.
Everledger – Nền tảng chuỗi cung ứng, có nguồn gốc và tính xác thực dựa trên blockchain.
Theo dõi tin tức mới nhất về Blockchain trên các kênh của XGems Capital
