Cronos là gì? Tìm hiểu những điểm nổi bật của hệ sinh thái Cronos và dự phóng tương lai cũng như cơ hội đầu tư với các dự án bên trong hệ.
Trong thời gian vừa qua, các hệ sinh thái liên tục tăng trưởng mạnh mẽ, với sự ra mắt và phát triển của rất nhiều protocol mới. Các hệ sinh thái đi rất nhanh, có nhiều bước tiến vô cùng ấn tượng. Để giúp anh em bắt kịp một hệ sinh thái đã có sự tăng trưởng tương đối ấn tượng trong thời gian vừa qua và có sự hỗ trợ của một sàn CEX tương đối lớn trong thị trường.
1. Tổng quan về Cronos
Cronos là một public blockchain phi tập trung và mã nguồn mở của Crypto.com, nó được xây dựng dựa trên Cosmos SDK.
Cronos là một Blockchain tương thích với máy ảo Ethereum (EVM) và hoạt động như một sidechain với Crypto.com Chain, bằng thiết kế trên, Cronos cho cho phép chuyển các ứng dụng và hợp đồng thông minh từ Ethereum và EVM Compatible lên Cronos một cách nhanh chóng và dễ dàng, giúp các Dapp được scale lên dễ dàng.
Một so sánh đơn giản để mọi người có thể dễ hình dung Cronos là gì:
- Nếu Binance có Binance chain và Binance Smart Chain (tương thích EVM).
- Thì Crypto.com có Crypto.com Chain và Cronos (tương thích EVM).
Mục tiêu của Cronos là trao quyền và mở rộng quy mô các ứng dụng phi tập trung cho hệ sinh thái Crypto.com, tập trung vào các trường hợp sử dụng như NFT, DeFi và payment.
Điểm nổi bật của Cronos
Một số điểm nổi bật của Cronos bao gồm:
- EVM Compatible: Cronos là một blockchain hoạt động theo cơ chế đồng thuận Proof of Stake (PoS) được xây dựng trên Cosmos SDK tương thích với EVM, nó cho phép khả năng mở rộng & tùy chỉnh tương đối cao. Với khả năng tương thích với EVM, các nhà phát triển có thể xây dựng giống như cách họ làm trên Ethereum và hưởng lợi từ các công cụ và ứng dụng tương tự.
- Cronos sử dụng CRO là native token của Blockchain: Cronos không sử dụng một token mới, mà sử dụng luôn native currency của Crypto.org là CRO coin. Điều này góp phần nâng cao đáng kể phạm vi ứng dụng của CRO (giống đồng BNB của Binance).
- Khả năng tương tác cao: Giao thức Inter Blockchain Communications (IBC) cho phép Cronos khả năng tương tác và kết nối với Crypto.org chain và các chuỗi hỗ trợ IBC khác (ví dụ: Cosmos Hub).
- Sự hậu thuẫn của sàn CEX đứng thứ 4 về vốn hóa trên thị trường (theo thống kê của Coingecko): Crypto.com Được thành lập vào năm 2016, ngày nay, nó phục vụ hơn 10 triệu khách hàng, một số sản phẩm của Crypto.com: Thẻ Visa Crypto.com, sàn giao dịch Crypto.com, ví DeFi Crypto.com, nền tảng để thu thập và giao dịch NFT.
- CRO EVM Fund trị giá $100M: Các dự án phát triển trên Cronos có sự hỗ trợ từ Quỹ CRO EVM trị giá $100M triệu USD, số tiền tài trợ cho mọi dự án có thể lên tới $1M
Các thông số nổi bật
Các thông số nổi bật của blockchain Cronos (30/3/2022):
- Block time trung bình: 5.9s
- Tổng lượng giao dịch: 25,390,567
- Tổng số block: 2,128,177
- Tổng số ví: 589,905
- Marketcap: 12 tỉ đô
- Total Supply: 100,000,000,000 CRO
Các thông số có thể được theo dõi trên Block Explorer của Cronos Chain tại đây.
Lịch sử, tình hình hiện tại và roadmap
Cronos đã trải qua một chặng đường dài phát triển với nhiều cột mốc đáng nhớ:
- 28/12/2020: Thành lập Particle B – một accelerator cho dự án trên Cronos được điều hành bởi CTO/ Co-founder của Crypto.com để hỗ trợ các dự án trên Cronos. Cho tới hiện tại, hai dự án đang được Particle B hỗ trợ bao gồm VVS Finance (AMM DEX) và Tectonic Finance (lending money market).
- 10/5/2021: Thành lập quỹ $100M dành riêng cho việc hỗ trợ các dự án xây dựng trên chuỗi EVM Cronos.
- 20/7/2021: Cronos, Crypto.org EVM chain, Testnet Launch.
- 28/7/2021: Cronos tích hợp Chainlink Price Feeds để cung cấp Oracle cho các DeFi protocol và các Protocol khác trên Cronos.
2. Các mảnh ghép trên Cronos
Tổng quan về các mảnh ghép trên Cronos được mình thu thập từ nhiều nguồn khác nhau. Hiện tại, tổng TVL trên hệ sinh thái đang ở con số 4.5 tỉ đô – xếp thứ 9 trong bảng TVL các blockchain. Anh em hãy cùng mình bắt đầu tìm hiểu về hệ sinh thái Cronos nào!
DEX
Cronos có các dự án AMM DEX sau:
- VVS Finance: DEX nhận được sự hỗ trợ của Particle B, được xây dựng native trên Cronos, hiện chương trình farming trên DEX đã hoạt động và TVL của DEX đang ở mức 1.3 tỉ đô. Đây đang là sàn DEX lớn nhất hệ Cronos, và cũng là protocol có lượng TVL lớn nhất hệ. Họ đã triển khai token xVVS (model fork của Curve để boost APR cho farmer trong ứng dụng).
- MM Finance: Một dự án không chỉ làm về DEX mà còn làm về nhiều mảng khác như NFT, Launchpad, stablecoin, yield aggregator. TVL dự án đang ở mức 1.12 tỉ đô. Sàn DEX này có nhiều tính năng sáng tạo như chỉ thu phí giao dịch 0.17%.
- CronaSwap, CroDex, PhotonSwap, Elk Finance, ChronoSwap, Swapp, Empire DEX, Annex Finance: Các AMM DEX khác trên hệ sinh thái Cronos, với lượng TVL tương đối ít ỏi (khoảng 20 triệu đô trở xuống).
Nhận xét: VVS và MM Finance đã chắc chắn là người dẫn đầu hệ sinh thái Cronos với TVL dẫn đầu, bỏ xa các đối thủ cạnh tranh và có sự hỗ trợ của Particle B.
Hiện tại, cơ hội ở hệ sinh thái Cronos ở mảng AMM DEX đã không còn hấp dẫn, bởi lượng APR đã thấp xuống nhiều và không còn nhiều lợi nhuận từ farming. Tuy nhiên, các top DEX vẫn là các mảnh ghép cơ bản trong hệ sinh thái cần theo dõi sát nếu anh em skin in hệ sinh thái này.
Lending và stablecoin
Cronos có các dự án lending sau:
- Tentonic Finance: Một ứng dụng lending money market được hỗ trợ bởi Particle B, cho phép người dùng kiếm thu nhập thụ động từ việc cho vay tài sản của họ và thực hiện khác khoản vay nhanh chóng. Dự án hiện đang ở mức 550 triệu đô TVL (1.15 tỉ đô supply và 600 triệu đô borrow). Đây là money market lớn nhất toàn hệ sinh thái.
- Savanna Finance: Ứng dụng debt protocol với sản phẩm stablecoin SVN thuật toán, với lượng TVL hiện tại ở mức 300 triệu đô. Đây là sản phẩm của đội ngũ MM Finance.
- Các ứng dụng lending protocol khác bao gồm: DarkCrypto, Darkness, Annex Finance, Leonium Finance,…
Nhận xét: Các ứng dụng lending trên hệ Cronos hiện đã có người dẫn đầu với đầy đủ thanh khoản, lượng TVL lớn, hỗ trợ nhiều tài sản.
Tentonic Finance là người đi đầu mảng lending trong thời gian tới khi có sự hỗ trợ của Particle B, giống như dự án VVS Finance đã dễ dàng đi đầu mảng AMM DEX. Mảnh ghép lending trên Cronos đã hoàn thiện, từ đó tạo điều kiện để các mảng khác phát triển trên hệ sinh thái này.
Anh em hãy cùng mình theo dõi dự án này và cập nhật thêm thông tin trong thời gian tới.
Yield farming
Cronos có các dự án yield farming sau:
- MM Optimizer: Một ứng dụng yield farm trên Cronos dẫn đầu, có 600 triệu đô TVL, được xây dựng bởi MM Finance.
- Các ứng dụng yield farming khác: Autofarm, Beefy Finance, Zeus Finance, Crystl Finance, Kafe Finance, Leonium Finance…
Nhận xét: Các dự án yield farming đã có rất nhiều, với ứng dụng dẫn đầu là MM Optimizer – một sản phẩm của MM Finance.
Anh em có thể thấy, MM Finance là một hệ sinh thái ứng dụng vô cùng thành công với nhiều sản phẩm và các sản phẩm đều có mức TVL rất tốt. Điều này khiến mảng yield farming đã có những người đi đầu, tạo điều kiện phát triển các mảng khác trong thời gian tới
NFT
Cronos có các dự án NFT sau:
- Mad Meerkat: Sàn NFT Market được MM Finance xây dựng.
- EbisusBay: NFT market trên Cronos, hiện tại marketplace này chưa đi vào hoạt động và sẽ được launch trong tuần tới;
- NFT marketplace xây dựng bởi Cronos World: Dự án đang được xây dựng và chưa đi vào hoạt động;
- NFT marketplace xây dựng bởi Annex Finance: Dự án đang trong quá trình phát triển;
- Leonium Finance: Một dự án làm NFT Marketplace trên hệ Cronos, đang trong quá trình phát triển;
- CRO CROW: Dự án bán NFT hình những con quạ trên hệ Cronos. Phí mint ra 1 chú quạ là 100 CRO;
- Hibiki Finance: NFT Marketplace trên Cronos, chưa đi vào hoạt động.
- Cronos Punk: Dự án NFT làm về Punk NFT trên hệ Cronos. Sắp tới NFT này có thể giao dịch NFT này trên CroDex và Ebisubay.
- CroPunks: Một dự án NFT làm về Punk khác trên hệ Cronos;
- Crocos NFT: Một dự án NFT làm về những con cá sấu trên hệ Cronos.
- Và nhiều dự án NFT khác…
Nhận xét: Các mảnh ghép NFT trên hệ Cronos đã có và đang chuẩn bị những bước tiến đầu tiên. Tuy chỉ là các dự án NFT theo dạng collectibles chất lượng không cao, chưa có use cases cho NFT và cũng chưa có marketplace NFT nào hoạt động ổn định, nhưng các dự án NFT trên cũng làm cho hệ sinh thái Cronos có được sự sôi động nhất định.
Các mảnh ghép khác
Cronos có các mảnh ghép khác ở các mảng ngoài những mảng đã đề cập bên trên:
- Relaychain: Một ứng dụng bridge còn tương đối với và chưa có nhiều user, với 35 triệu đô TVL, 12 ngàn giao dịch và đang hỗ trợ 7 chain khác nhau bao gồm Ethereum, Polygon, BSC, Avalanche, Heco, Cronos, Polkadot,…
- Anyswap: Ứng dụng bridge kết nối với gần 20 chain trên thị trường, hiện đang kết nối với hệ sinh thái Cronos.
- Cronos Launcher: Một ứng dụng launchpad trên hệ sinh thái Cronos.
- Cronos World: Một dự án hướng đến xây dựng một all-in-one platform trên hệ Cronos, bao gồm các developer độc lập phát triển sản phẩm và đang chưa có sản phẩm nào hoạt động. Các sản phẩm sắp tới sẽ ra mắt bao gồm Crown DEX (AMM DEX), Crownpad (Launchpad) và NFT marketplace. Dự án đã công bố nhận được đầu tư của một vài VC khác nhau.
- Crohm Finance: Một ứng dụng fork Olympus DAO trên hệ sinh thái Cronos. Hiện dự án chưa đi vào hoạt động.
- Yummy: Một ứng dụng xổ số trên hệ Cronos, đã đi vào hoạt động. Ứng dụng chưa có nhiều người sử dụng và prize pool của ứng dụng còn vô cùng bé;
- CroShiba: Memecoin trên hệ Cronos, marketcap đang ở mức 600 ngàn đô;
- Tendie Fren: Memecoin trên hệ Cronos, marketcap đang ở mức 500 ngàn đô
- Cronos Doge: Memecoin trên hệ Cronos marketcap đang ở mức 600 ngàn đô.
Nhận xét: Các mảnh ghép khác trên hệ sinh thái đã bắt đầu xuất hiện nhanh và đầy đủ: các bridge (ngoài bridge từ Crypto.com qua), các ứng dụng fork Olympus, các launchpad hay memecoin,…
Tuy các dự án này phần lớn đều chưa đi vào hoạt động, nhưng trong thời gian tới khi các dự án này được phát triển xong, hệ sinh thái Cronos chắc chắn sẽ vô cùng sôi động, bởi các mảnh ghép cơ bản như AMM DEX, lending, stablecoin và cơ sở hạ tầng khác đã được hoàn thành, tạo điều kiện cho sự phát triển cho các mảnh ghép khác trong hệ.
3. Nhận định chung và dự phóng
Nhận định chung
Khi “skin-in” hệ sinh thái Cronos, mình thấy rằng hiện tại các cơ hội trong hệ này hiện tại chủ yếu là farming trên các sàn DEX với APR farming và APY staking token.
Tuy nhiên, mức APR đã giảm tương đối mạnh, về tới mức thấp bởi giá token trong hệ đã dump mạnh. Tuy vậy, mức TVL của hệ sinh thái vẫn ở mức rất cao, không như nhiều hệ sinh thái khác với hiện tượng dòng tiền rời đi gần hết khi mức APR đã không còn cao.
Điều này có thể là bởi token CRO không chỉ là token nền tảng mà còn là token sàn, nên tuy hệ sinh thái còn mới nhưng họ có mức vốn hóa rất cao, từ đó giữ được lượng TVL mạnh.
Dự phóng
Anh em có thể so sánh hệ sinh thái Cronos giống như hệ sinh thái Binance Smart Chain trong giai đoạn dòng yield đã rời đi, khi các sàn này đều đã có một tệp người dùng vô cùng lớn ở các sàn tập trung.
Bởi dòng tiền đã vào hệ sinh thái một lần, và để dòng tiền tiếp tục vào trong hệ thì những builder của hệ sinh thái rất cần những sáng tạo mới để thu hút dòng tiền vào, hoặc sàn CEX phía sau vô cùng thành công trong việc thu hút những người mới vào thị trường thông qua việc mở rộng tệp khách hàng của họ.
4. Tổng kết
Hi vọng rằng qua bài viết trên, anh em đã có cái nhìn toàn cảnh hơn về hệ sinh thái Cronos, hiểu về tình hình các mảng và bắt đầu tìm kiếm được cơ hội đầu tư trên hệ sinh thái Cronos..
