Tổng Quan Về Hệ Sinh Thái Sui

Sui là blockchain đặc biệt, sử dụng ngôn ngữ lập trình Move và có khả năng mở rộng đáng chú ý. Cùng tìm hiểu chi tiết về hệ sinh thái Sui tại đây.

Thời gian gần đây, các blockchain Layer 1 gặp nhiều trục trặc cũng chính là lúc những dự án mới nhận được sự chú ý từ cộng đồng. Trong đó, Sui là một trong những blockchain được chú ý hơn cả

1. Sơ lược về Sui

Sui là blockchain Layer 1 thế hệ mới, giống với các blockchain thế hệ mới khác, Sui cũng hướng tới việc giải quyết “tam giác blockchain”. Sui tự giới thiệu mình là blockchain có khả năng xử lý tất cả mọi tác vụ, công việc trên một mạng lưới duy nhất với hiệu suất cao. Điều này có nghĩa Sui hướng tới việc tập trung vào khả năng mở rộng và xử lý giao dịch song song với độ trễ thấp.

Sui được nhiều người biết tới là một nhánh phát triển từ Diem, một dự án phát triển về blockchain của Meta (Facebook trước đây). Mục tiêu cuối cùng của Sui là mở rộng hệ sinh thái Web3, tạo ra một nền tảng đủ khả năng đáp ứng nhu cầu của hàng triệu người dùng mới.

Với sự ra mắt của Sui, dự án này được xem là đối thủ trực tiếp trong tương lai của Solana trong mảng non-EVM chain. Sui nhắm tới phân khúc chủ đạo là NFT, Game, sau đó mới là DeFi.

Những điểm nổi bật của Sui

Để nhận được sự chú ý của đông đảo cộng đồng, chắc hẳn Sui phải là một dự án đặc biệt với nhiều điểm khác biệt.

1. Ngôn ngữ lập trình Move

Là một trong 2 dự án kế thừa di sản của Diem, Sui cũng sử dụng ngôn ngữ lập trình mới dành riêng cho Diem là Move. Không chỉ vậy, Sui còn phát triển và sử dụng phiên bản có đôi chút khác biệt là Sui Move.

Không phải ngẫu nhiên, các nhà phát triển Diem lại sử dụng một ngôn ngữ lập trình mới. Solidity (ngôn ngữ lập trình của Ethereum) đã chứng kiến một vài lỗ hổng và các vụ hack xuất hiện, những lỗ hổng này làm cho những nhà phát triển của Ethereum phải dành hàng tháng và hàng trăm ngàn USD để audit code trước khi triển khai. Move ra đời với mục đích xây dựng hợp đồng thông minh an toàn.

Được phát triển dựa trên ngôn ngữ Rust của Solana, Move tập trung vào tính an toàn với bộ nhớ, có thể cung cấp tính minh bạch cho các giá trị bất biến và ngăn cản rò rỉ dữ liệu bộ nhớ. Thay vì lưu trữ tài sản trong các bản đồ băm và được khoá trên hợp đồng như Solidity, Move cho phép người dùng tự xác định loại tài sản kĩ thuật số thành các object tuỳ chỉnh (read-only, owned, shared objects).

2. Thuật toán đồng thuận Narwhal & Tusk

Để đảm bảo mạng lưới vẫn hoạt động an toàn dù các nodes có bị thao túng và có hành vi tấn công mạng lưới, Sui sử dụng thuật toán đồng thuận Narwhal & Tusk.

Narhal & Tusk là thuật toán đồng thuận trong Sui blockhain, giữ nhiệm vụ tách biệt quá trình truyền dữ liệu với quá trình đồng thuận giao dịch. Vì thế giải quyết được vấn đề Mempool – trong các thiết kế blockchain truyền thống như Ethereum & Bitcoin.

Việc đặt tên song song cho cơ chế đồng thuận cũng cho thấy 2 nhiệm vụ khác nhau:

• Narwhal: Đảm bảo tính khả dụng của dữ liệu khi được đệ trình dẫn đến sự đồng thuận.
• Tusk: Xác định thứ tự cụ thể của dữ liệu.

Điều này được thực hiện trong mô hình 2 module phân lớp, vì vậy Narwhal cũng có thể được sử dụng cùng với thuật toán đồng thuật khác bên ngoài như HotStuff, BFT hoặc Tendermint… Narwhal cũng đã từng được sử dụng bởi các blockchain khác như Celo, Sommelier.

1. TPS ấn tượng

Sui là một blockchain với hiệu suất cao và thông lượng lớn. Theo kết quả của một thử nghiệm, Sui blockchain có thể đạt được hiệu suất 120,000 TPS. Nếu con số này có thể đạt được ở điều kiện bình thường, đây sẽ là con số rất lớn. Để dễ hình dung, chúng ta có thể so sánh với con số 15 TPS của Ethereum hay thậm chí 65,000 TPS của Solana.

1. Phí gas được thiết kế ổn định

Đa phần các blockchain hiện nay đều có phí gas biến động lớn theo thay đổi của nhu cầu thị trường. Để giữ phí gas thấp và có thể dự đoán trước, Sui sử dụng thiết kế gas như sau: Sui hoạt động theo mốc thời gian là từng epoch (mỗi epoch là 24h), nhóm validator của mạng lưới sẽ thay đổi mỗi epoch. Tại thời điểm bắt đầu, nhóm validator mới sẽ vote một mức giá gas tham khảo cố định cho cả epoch.

Sau đó, protocol sẽ cung cấp incentive nhất định để các validator giữ mức phí giao dịch gần sát với giá tham khảo trong suốt epoch. Nếu phí gas được duy trì ổn định, các giao dịch gửi đến Sui cũng được xử lý với tốc độ dễ đoán hơn.

Vì Sui là blockchain có khả năng mở rộng thông lượng theo quy mô tuyến tính khi có nhiều worker hơn, các validator có thể thêm các worker tương ứng với tỉ lệ tăng trong nhu cầu sử dụng mạng lưới để giữ phí gas ổn định. Điều này sẽ giúp cho người dùng có trải nghiệm tốt hơn.

1. Khả năng mở rộng

Khả năng mở rộng là một trong những điểm mạnh của Sui, Sui làm được điều này nhờ khả năng xử lý các giao dịch một cách song song. Đa phần các blockchain hiện nay bị giới hạn thông lượng do các giao dịch phải được sắp xếp theo thứ tự và đặt vào trong một block sau đó được giải quyết dần dần. Điểm khác biệt của Sui là họ sẽ tổ chức data thành các đối tượng độc lập (objects) và xử lý chúng song song.

Sui chia các loại tài sản thành object để thực hiện giao dịch, trong đó có 3 loại chính:

• Owned object: Được sở hữu bởi một chủ sở hữu cụ thể và chỉ có thể được sửa đổi bởi chủ sở đó.
• Shared object: Có thể thay đổi, không có chủ sở hữu cụ thể và có thể được đưa vào giao dịch của các bên khác nhau mà không cần bất kỳ sự cho phép nào.
• Read-only object: Không có chủ sở hữu độc quyền, không thể bị thay đổi bởi bất kỳ ai sau khi được publish và có thể được sử dụng trong các giao dịch bởi tất cả người dùng.

Để xử lý các giao dịch song song, Sui sử dụng 2 con đường để đạt được đồng thuận:

• Byzantine Consistent Broadcast (BCB): Cho các giao dịch độc lập không phụ thuộc vào các phần khác của trạng thái blockchain, thường là các giao dịch có liên quan tới owned object và read-only object.
• Byzantine Fault-Tolerant (BFT) consensus: Cho các giao dịch phức tạp có liên quan tới shared object, các giao dịch này sẽ được sắp xếp và xử lý tuần tự.

→ Điều này có nghĩa các giao dịch độc lập sẽ được xử lý song song, chỉ yêu cầu sự đồng thuận với những giao dịch phức tạp. Từ đó giảm độ trễ của mạng lưới, cải thiện thông lượng, giúp Sui mở rộng tuyến tính theo chiều ngang.

Nhà đầu tư

Không chỉ được chú ý bởi công nghệ, Sui cũng gây ấn tượng với cộng đồng khi liên tục gọi vốn thành công từ những cái tên hàng đầu thị trường ngay trong giai đoạn thị trường đỏ lửa. Tính đến thời điểm hiện tại, Sui đã hoàn thành vòng gọi vốn Series A đầu tiên và được cho là đang tiến hành vòng gọi vốn Series B.

Series A

• Ngày công bố: 6/12/2021
• Số tiền huy động: 36 triệu USD
• Nhà đầu tư chính: a16z
• Nhà đầu tư khác: NFX, Scribble Ventures, Redpoint, Lightspeed Venture Partners, Electric Capital, Samsung NEXT, Slow Ventures, Standard Crypto, Coinbase Ventures

Series B (đang diễn ra)

• Ngày công bố: Chưa chính thức
• Số tiền huy động: 200 triệu USD (ước tính)
• Nhà đầu tư (đã biết): FTX Ventures với ít nhất 140 triệu USD
• Ở vòng gọi vốn này Mysten Labs được cho là đang gọi vốn ở mức định giá 2 tỉ USD. Tổng cộng 236 triệu USD dự kiến sẽ được huy động.

Team dự án

Đội ngũ đứng sau dự án cũng dành được nhiều sự quan tâm. Đứng sau Sui blockchain là Mysten Labs. Trong đó, đội ngũ Mysten Labs lại gồm những thành viên đã từng làm việc với dự án Diem cũng như ngôn ngữ lập trình Move.

Các thành viên dự án đều là những người có kinh nghiệm và chuyên môn cao, đã từng làm việc tại nhiều công ty lớn, trong đó:

• Evan Cheng là Director of R & D của Novi Financial (trực thuộc Facebook).
• George Danezis là giáo sư về bảo mật và engineering.

Đội ngũ dự án của Sui được đánh giá là quy tụ nhiều nhân tài, công với kinh nghiệm hoạt động cho Diem trước đây, họ được kì vọng sẽ đưa Sui phát triển một cách mạnh mẽ.

2. Các giai đoạn phát triển của hệ sinh thái Sui

Sau khi gọi vốn lần đầu vào cuối năm 2021, các sự kiện chính của Sui đều diễn ra trong năm 2022:

• 22/3/2022: Sui lần đầu tiên được chính thức công bố ra cộng đồng, giới thiệu về đặc điểm, concept, hình thức mở rộng của Sui.
• 6/5/2022: Sui ra mắt DevNet, mạng lưới đầu tiên của Sui được khởi chạy. Đây là mạng lưới dành cho các nhà phát triển thử xây dựng sản phẩm.
• 25/5/2022: Công bố SUI tokenomics, giới thiệu về mô hình kinh tế trong Sui, các incentive, công dụng của

  SUI token.Trong đó 3 đối tượng cơ bản tham gia là User, SUI token holder và validator.

• 16/6/2022: Mysten Labs cho phép người dùng chạy fullnode trên DevNet. Hiện tại đang có khoảng 5,000 node được chạy, đến từ 65 quốc gia và 271 thành phố khác nhau.
• 1/7/2022: Thông báo Sui Incentivized Testnet sẽ được ra mắt trong khoảng tháng 8 năm nay, testnet sẽ được hé lộ dần dần với nhiệm vụ kiểm tra các chức năng, cơ chế của mạng lưới.
• 19/7/2022: Ra mắt ví Sui, công cụ giúp người dùng tương tác trực tiếp với các dapp, tạo địa chỉ ví và quản lý tài sản trên mạng lưới Sui.
• 3/8/2022: Cho phép đăng ký tham gia tuyển chọn validator cho mạng lưới. Nếu được tuyển chọn, các validator sẽ được thưởng 2,000 SUI cho mỗi wave testnet họ tham dự và có cơ hội trở thành mainnet validator trong tương lai.
• Q4/2022: Sau khi testnet hoạt động ổn định, dự kiến vào khoảng cuối năm 2022, Sui sẽ ra mắt phiên bản mainnet.

3. Toàn cảnh hệ sinh thái hiện tại

Hệ sinh thái của Sui vẫn còn rất mới, mạng lưới chỉ mới ở giai đoạn DevNet, chưa có nhiều dự án công bố triển khai trên mạng lưới này. Tuy nhiên, cũng không phải là chưa có gì, đã có những dự án đầu tiên xuất hiện ở các mảng khác nhau:

• AMM/DEX: MovEX là dự án đầu tiên thuộc mảng này xuất hiện. Dự án này sẽ là phiên bản kết hợp của AMM và Order Book DEX, có hỗ trợ Move nên có thể chạy trên cả Sui và Aptos. Tuy nhiên, vẫn chưa ra mắt sản phẩm chính thức.
• Infrastructure: Ở mảng này đã xuất hiện 2 dự án là Shinami và ChainX. Shinami là dự án cung cấp dịch vụ API và dịch vụ node cho nhà phát triển trên Sui. Trong khi đó, ChainX là dự án L2 cho BTC đã xuất hiện từ lâu, có khả năng mở rộng iBTC sang các hệ sinh thái sử dụng ngôn ngữ lập trình Move.
• Wallet: Ngoài ví Sui được phát triển bởi chính Mysten Labs, còn có một dự án nữa là ví Ethos. Đây là dự án đến từ Nod Labs và đang được xây dựng trên DevNet, mới chỉ có bản early access.
• NFT: Có thể nói đây là mảng phát triển tích cực nhất của Sui. Tuy mới chỉ có 1 dự án Collectible là Sui Punks, Sui đã có tới 2 NFT Marketplace rất được chú ý là BlueMove và Sui Gallery. Trong đó Sui Gallery đã bắt đầu có những đợt NFT drop đầu tiên, cho phép người dùng mint NFT trên Sui devnet. Ngoài ra, trên Sui cũng đó có dự án Name Service, dự án làm về Name Service các tên miền đuôi “.sui”.

→ Nhìn chung hệ sinh thái Sui còn khá mới, các mảnh ghép cơ bản vẫn chưa xuất hiện đầy đủ. Dẫu vậy, có thể thấy xu hướng phát triển của các dự án trên Sui vẫn theo thứ tự ưu tiên được xác định trước (NFT, Game, DeFi, Social…).

Các thông tin mới nhất về các dự án trên hệ sinh thái Sui sẽ luôn được đội ngũ Coin98 Insights cập nhật trong bài viết này.

4. Nhận định và cơ hội đầu tư với hệ sinh thái Sui

Nhận định

Sui đưa ra giải pháp mới để xử lý các giao dịch cũng như ngôn ngữ lập trình mới, đây là các chìa khoá giúp Sui có tiềm năng phát triển lớn trong tương lai. Giải pháp cơ chế đồng thuận mới giúp Sui mở rộng không giới hạn, ngôn ngữ Move giúp Sui cải thiện những nhược điểm của Solidity.

Tuy nhiên, Sui mới chỉ ở giai đoạn DevNet, lý thuyết có thể khác so với thực tiễn. Solidity vẫn được coi là một loại ngôn ngữ lập trình còn khá mới, như vậy Move của Sui hay Aptos còn mới hơn, chưa có gì minh chứng cho việc ngôn ngữ này sẽ không tồn tại bất kì một lỗ hổng nào. Hơn nữa, việc Solidity đã chiếm phần lớn thị phần, câu hỏi đặt ra là làm thế nào để thu hút nhà phát triển sử dụng Move.

Để có thể đánh giá chính xác hơn về tiềm năng của Sui, cách tốt nhất nên là đợi đến khi dự án ra mắt các phiên bản testnet, mainnet. Khi đó, cần theo dõi xem liệu dự án có hoạt động hiệu quả ở môi trường public hay không, ngôn ngữ Move có tác động thế nào tới các nhà phát triển cũng như người dùng…

Điểm cộng đáng chú ý của Sui là đội ngũ dự án tài năng và backer thuộc hàng khủng trên thị trường, từ đó nhận được sự chú ý của cộng đồng cùng với sự hỗ trợ của các VCs trong việc phát triển hệ sinh thái.

Cơ hội kiếm tiền

Hiện tại Sui vẫn còn khá mới, hãy trở thành người dùng đời đầu của dự án. Các dự án hiện tại trên Sui chưa nhiều, lại mới ở giai đoạn DevNet, có thể trải nghiệm các sản phẩm free, lại có cơ hội nhận retroactive sau này.

Việc đầu tiên cần làm là lập một chiếc ví để tương tác với mạng Sui, đơn giản nhất là tạo Sui Wallet. Sau khi đã có ví, vào channel Discord của dự án để nhận faucet token SUI. Sau đó, sử dụng SUI để tương tác với các dapp đã có trên hệ sinh thái.

BlueMove và Sui Gallery đang cho phép người dùng mint những NFT đầu tiên, những NFT này chỉ có thời hạn nhất định và có thể trở thành bằng chứng cho việc ủng hộ từ sớm của người dùng. Tương tự cũng có thể mint tên miền .sui.

Một cơ hội nữa với Sui là việc chạy node, người dùng có thể chạy node Sui và đăng ký làm validator để nhận incentive từ dự án.

5. Tổng kết

Sui với những yếu tố cơ bản hiện tại có thể coi là một dự án blockchain L1 tiềm năng. Hệ sinh thái trên Sui vẫn đang ở giai hình thành và chưa có đủ các mảnh ghép, việc trở thành người dùng sớm của dự án có thể đem lại nhiều lợi ích cho người dùng.

Cùng theo dõi những hoạt động quan trọng sắp tới của Sui như ra mắt testnet và mainnet để không bỏ lỡ bất kì cơ hội trên hệ sinh thái được hậu thuẫn bởi các tên tuổi như a16z, FTX, Coinbase…