Có lẽ bạn đã quá quen thuộc với các thuật ngữ IEO, ICO, IDO,… khi nhắc đến các hình thức gọi vốn của một dự án tiền điện tử. Tuy nhiên, đợt IPO rất thành công của Coinbase đã đánh dấu một bước ngoặt trong nhận thức của thị trường tài chính truyền thống về tiền điện tử và cách mà chúng hoạt động. Tờ The New York Times đã mô tả nó là “bữa tiệc ra mắt của tiền điện tử”.
1. IPO là gì?
IPO (viết tắt của Initial Public Offering) nghĩa là “Lần đầu tiên phát hành ra công chúng”. Đây là hoạt động của các doanh nghiệp lần đầu tiên mở bán công khai cổ phiếu, hay còn gọi là huy động vốn từ công chúng bằng việc niêm yết cổ phiếu lần đầu tiên trên sàn giao dịch chứng khoán.
Sau khi hoàn tất IPO, doanh nghiệp đó sẽ chính thức trở thành một công ty cổ phần với vốn góp từ đại chúng.
Thực chất, IPO không phải là một khái niệm mới trong thị trường tài chính truyền thống. Lịch sử đã ghi nhận Dutch East India là công ty đầu tiên thực hiện phát hành cổ phiếu công khai ra công chúng vào năm 1606.
Kể từ đó đến nay, IPO đã được các công ty trên toàn thế giới sử dụng một cách rộng rãi khi muốn gọi vốn từ cộng đồng. Mặc dù phải vượt qua những điều kiện ngặt nghèo, số lượng công ty thực hiện IPO không vì thế mà bị hạn chế, thậm chí còn có xu hướng bùng nổ, đặc biệt là với các công ty trong lĩnh vực công nghệ.
Tuy nhiên, với thị trường cryptocurrency, IPO vẫn còn là cánh cửa để ngỏ do bản chất phi tập trung của tiền điện tử. Dù thời gian qua có khá nhiều các dự án và công ty tuyên bố sẽ thực hiện IPO, nhưng chỉ cho tới ngày 14/04/2021 vừa qua, sàn giao dịch tiền điện tử nổi tiếng Coinbase mới “bắn phát súng đầu tiên” – chính thức chào bán cổ phiếu ra công chúng thông qua niêm yết trực tiếp trên Nasdaq.
2. So sánh IPO và ICO, IEO, IDO
3. Ưu nhược điểm khi thực hiện IPO
Ưu điểm của IPO
Gia tăng nguồn vốn
Lợi thế lớn nhất của các đợt chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng là gia tăng vốn. Trong năm 2020, số tiền thu được trung bình từ đợt IPO là $94,5 triệu và nhiều đợt chào bán mang lại hàng trăm triệu đô la. Các công ty có thể sử dụng nguồn vốn thu được này để tài trợ cho nghiên cứu và phát triển, thuê nhân viên mới, xây dựng các tòa nhà, giảm nợ, tài trợ vốn đầu tư, đầu tư công nghệ mới hoặc dự trữ ngân hàng để phòng ngừa bất kỳ rủi ro nào có thể xảy ra sau này. Số tiền được cung cấp bởi IPO có thể thay đổi quỹ đạo tăng trưởng của một công ty.
Nâng cao tính minh bạch của công ty
Phát hành cổ phiếu ra công chúng đòi hỏi các công ty phải công khai báo cáo tài chính và minh bạch hóa quá trình kiểm toán của mình. Điều này giúp các khách hàng tiềm năng có thể đánh giá và so sánh kết quả hoạt động của công ty dễ dàng và chính xác hơn.
Mang lại vị thế và uy tín cho công ty trên thương trường
Cổ phiếu được niêm yết thông qua IPO sẽ mang lại cho công ty uy tín rất lớn. Nhờ trải qua các điều kiện chặt chẽ để được chào bán cổ phiếu công khai, nó sẽ giúp gia tăng độ tin cậy của công chúng vào tình hình hoạt động và sự minh bạch của công ty, đồng thời nâng cao vị thế, đem lại cơ hội hợp tác với các đối tác tiềm năng.
Gia tăng giá trị tài sản ròng của công ty
Khi các doanh nghiệp vừa và nhỏ hoặc các công ty startup được IPO trên sàn giao dịch chứng khoán sẽ giúp họ gia tăng giá trị tài sản ròng. Đây cũng là bước khởi đầu cho các thương vụ sáp nhập hay mua lại các doanh nghiệp nhỏ có tiềm năng của các tập đoàn lớn.
Ví dụ: Tại Việt Nam, sát nhập thông qua con đường phát hành cổ phiếu hoán đổi được nhiều doanh nghiệp lựa chọn như SHB sát nhập với Habubank, Công ty CP Mía đường Thành Công – Tây Ninh (SBT) và Công ty CP Đường Biên Hòa (BHS),…
Nhược điểm của IPO
Báo cáo tài chính
Việc đưa một công ty ra công chúng cũng làm cho phần lớn thông tin và dữ liệu của công ty đó được công khai. Nó đòi hỏi công ty đó phải thiết lập kiểm soát tài chính chặt chẽ hơn, thực hiện các quy trình tài chính hàng quý và hàng năm, thuê một công ty kiểm toán, và hàng trăm nhiệm vụ khác.
Ngoài ra, việc phải công bố thông tin công khai trên các báo cáo tài chính, báo cáo thuế hàng năm có thể gây bất lợi cho công ty do tiết lộ quá nhiều thông tin về tình hình kinh doanh cho các đối thủ cạnh tranh.
Chi phí
Các đợt IPO thường rất tốn kém. Ngoài các chi phí định kỳ sau khi trở thành một công ty đại chúng, quy trình chuẩn bị IPO cũng khá đắt đỏ.
Theo một thống kê của Oxford Economics và dựa trên báo cáo đăng ký công khai của 315 công ty, tại Mỹ, các công ty phải chịu phí bảo lãnh phát hành bằng 4-7% tổng số tiền huy động được, khoảng $1,5 triệu – $2 triệu cho phí pháp lý, $1 triệu cho phí kiểm toán và $500,000 cho phí đăng ký và in ấn. Khoản chi phí này thậm chí sẽ cao hơn nếu một công ty chọn thuê cố vấn báo cáo tài chính hoặc các nhóm chuyên môn khác.
Mất kiểm soát trong quản lý doanh nghiệp
Các nhà đầu tư khi mua cổ phiếu của doanh nghiệp IPO bên cạnh quyền lợi về mặt lợi tức từ cổ phiếu thì họ còn có quyền biểu quyết trong hội đồng quản trị của công ty.
Điều này có thể gây ra sự mất kiểm soát nội bộ do các cổ đông mới này có quyền hạn nhất định trong các cuộc họp bỏ phiếu của hội đồng quản trị công ty.
4. Coinbase IPO có ý nghĩa gì với thị trường crypto?
Coinbase được biết đến là sàn giao dịch tiền điện tử lớn thứ hai tại Mỹ nói riêng và thế giới nói chung, chỉ sau Binance. Coinbase hiện đang sở hữu trên 56 triệu người dùng cá nhân, hơn 7 nghìn người dùng tổ chức và 115 nghìn đối tác tại hơn 100 nước trên toàn thế giới.
Sau khi công bố sẽ thực hiện IPO, doanh thu quý I năm 2021 của Coinbase đã tăng đột biến. Cụ thể:
- 56 triệu người dùng đã được xác minh. So với cuối năm 2020 tăng 13 triệu người và cuối năm 2019 tăng 24 triệu.
- Hơn 6,1 triệu người dùng có giao dịch hàng tháng. So với cuối năm 2020 đã tăng 3,3 triệu và cuối năm 2019 tăng trên 5 triệu.
- Thu nhập ròng quý I năm 2021 dao động từ $730 triệu – $800 triệu. Con số này trong năm 2020 là $322 triệu.
Ngày 14/4/2021, Coinbase chính thức phát hành cổ phiếu trên sàn chứng khoán Nasdaq. Sự kiện IPO của Coinbase đã thu hút sự quan tâm lớn của giới đầu tư tiền điện tử trên toàn thế giới. Giá mở cửa chính thức của cổ phiếu Coinbase chạm mức $381, dao động trong khoảng thấp nhất là $310 và cao nhất là $429.54 trong ngày đầu tiên.
Tại thời điểm cổ phiếu của Coinbase đạt mức cao nhất nói trên, công ty này được định giá tới $112 tỷ. Điều này đã đưa Coinbase vào danh sách những công ty giá trị nhất tại Mỹ và là công ty đầu tiên gắn liền với tiền điện tử được định giá cao như vậy.
Đợt IPO của Coinbase càng củng cố thêm niềm tin của các nhà đầu tư vào thị trường tiền điện tử: nó không còn là tài sản rủi ro cao, dễ bay hơi hoặc “một cái gì đó mà chính phủ có thể cấm vào ngày mai”. Ngoài ra, với việc niêm yết này, tiền điện tử đang dần khẳng định vị trí của mình trong hệ thống tài chính với sự chấp thuận của Chính phủ Mỹ.
5. Liệu các dự án khác có tiếp bước Coinbase?
Robinhood
Sau Coinbase, Robinhood – sàn giao dịch tiền điện tử, chứng khoán và quyền chọn miễn phí, đã huy động được gần $2 tỷ trong đợt IPO ngày 29/07 vừa qua, đạt mức định giá $32 tỷ. Cao hơn gần $12 tỷ so với vòng gọi vốn gần nhất vào năm ngoái nhưng thấp hơn đáng kể so với kỳ vọng trước đó của các nhà đầu tư và giới ngân hàng.
Giá niêm yết của đợt IPO này ở mức $38/cổ phiếu – mức thấp nhất trong khoảng giá mục tiêu $38 – $42 được đưa ra trước đó.
Theo Wall Street Journal, mức giá IPO của Robinhood phản ánh sự do dự của một bộ phận nhà đầu tư – những người phản đối định giá mục tiêu ban đầu là $35 tỷ của nền tảng này. Điều này cũng cho thấy sự thận trọng của Robinhood và các ngân hàng bảo lãnh nhằm có được phiên giao dịch đầu tiên thành công. Cổ phiếu Robinhood đã bắt đầu giao dịch trên sàn Nasdaq từ ngày 29/07 với mã HOOD.
Binance US
Trong Hội nghị Thượng đỉnh Blockchain REDeFiNE Tomorrow 2021 diễn ra vào ngày 23/07 vừa qua, Changpeng Zhao (CZ) – người sáng lập kiêm CEO của Binance, đã tiết lộ rằng Binance US đang lên kế hoạch để tiến hành IPO.
“Binance US đang xem xét lộ trình IPO. Hầu hết các cơ quan quản lý đều quen thuộc với một mô hình nhất định (có trụ sở chính, có cấu trúc doanh nghiệp). Chúng tôi đang cố gắng thiết lập những mô hình đó để giúp IPO diễn ra dễ dàng hơn.”
Tuy nhiên cũng theo CZ, Binance US chưa có kế hoạch cụ thể cho IPO ngay bây giờ. Hiện tại họ đang tập trung vào việc phát triển.
Nubank
Nubank là một ngân hàng tiền điện tử của Brazil cung cấp các khoản đầu tư vào quỹ Bitcoin ETF. Tháng 6 vừa qua, công ty Berkshire Hathaway Inc của tỷ phú Warren Buffett đã đầu tư $500 triệu vào ngân hàng kỹ thuật số có hơn 40 triệu khách hàng trên khắp châu Mỹ Latinh này.
Theo tờ Bloomberg, Nubank đang lên kế hoạch cho một IPO hơn $2 tỷ trên sàn giao dịch chứng khoán Nasdaq vào cuối năm nay.
Nguồn tin này cũng cho hay, Nubank có thể tìm kiếm mức định giá hơn $40 tỷ. Tuy nhiên, các chi tiết có thể thay đổi khi các cuộc thảo luận vẫn đang diễn ra. Ngân hàng này được định giá $10,4 tỷ sau khi gây quỹ tư nhân vào đầu năm 2019 và tăng lên $30 tỷ vào tháng 6 sau khoản đầu tư $500 triệu của Berkshire.
Với mức định giá hơn $40 tỷ, Nubank có thể trở thành tổ chức tài chính giá trị thứ hai ở Mỹ Latinh.
Kraken
Kraken là sàn giao dịch tiền điện tử lớn thứ tư thế giới – sau Binance, Coinbase và Huobi Global. Sau khi Coinbase tiến hành IPO ở Mỹ, Kraken đã tiết lộ rằng họ cũng có thể đi theo lộ trình đó vào cuối năm sau.
Kế hoạch IPO được đưa ra sau khi Giám đốc điều hành Jesse Powell trả lời một cuộc phỏng vấn với Fox Business News vào tháng 4 rằng Kraken đang “thực hiện tất cả các công việc chuẩn bị” để trở thành công ty đại chúng trong vòng 12 đến 18 tháng tới.
Tuy nhiên, ông cũng lưu ý rằng không có gì đảm bảo họ sẽ thực sự chào bán cổ phiếu ra công chúng và nói thêm rằng công ty đang cân nhắc liệu có thể thực hiện IPO ở Hoa Kỳ hay không do sự thiếu hụt rõ ràng về quy định của đất nước trong lĩnh vực này.
6. Có nên đầu tư vào IPO không?
Sau phiên IPO bùng nổ trên thị trường chứng khoán, cổ phiếu của Coinbase đã đi vào quỹ đạo giảm. Hiện nó đang giao dịch ở mức $256.68/cổ phiếu và từng chạm mốc thấp nhất là $217.16/cổ phiếu (22/06/2021), thấp hơn cả giá tham chiếu Nasdaq đặt trước phiên giao dịch đầu tiên là $250.
Nguyên nhân của việc này được cho là các nhà đầu tư đang bán tháo cổ phiếu khi giá của Bitcoin có xu hướng biến động giảm kể từ khi Coinbase được niêm yết. Mặt khác, doanh thu của Coinbase khá nhạy cảm với diễn biến giá tiền điện tử, vì giá ảnh hưởng đến số lượng người dùng giao dịch hàng tháng trên nền tảng và tổng giá trị của các giao dịch.
Tương tự Coinbase, cổ phiếu HOOD của Robinhood sau khi chạm đỉnh $70.15/cổ phiếu vào ngày 04/08 đã liên tục giảm và hiện đang được giao dịch ở mức $47.12/cổ phiếu.
Chắc chắn chúng ta không thể phủ nhận tầm quan trọng của IPO. Tuy nhiên đầu tư vào các doanh nghiệp mới IPO là hành động hết sức mạo hiểm.
Theo ý kiến cá nhân của mình, bạn hãy cứ bình tĩnh và chờ đợi cổ phiếu mới lên sàn trong 1 – 2 năm đã rồi hẵng cân nhắc tới việc đầu tư cũng không muộn.
Điều quan trọng cần phải nhớ là giá cổ phiếu trong dài hạn sẽ phản ánh đúng giá trị thực của chúng. Vậy nên bạn hãy nghiên cứu thật kỹ và tự mình định giá doanh nghiệp đó trước khi đầu tư vào bất cứ cổ phiếu nào
7. Tổng kết
Santosh Rao, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu tại ngân hàng thương mại Manhattan Venture Partners – nhà đầu tư ban đầu vào Coinbase, cho biết lần ra mắt cổ phiếu của công ty này cung cấp một “khuôn mẫu cho các công ty khác làm theo”. Với những lợi thế mà IPO mang lại, chắc chắn trong tương lai sẽ còn rất nhiều dự án tiền điện tử tiếp bước Coinbase niêm yết cổ phiếu trên các sàn giao dịch chứng khoán.
Qua bài viết chắc hẳn bạn cùng đã hiểu được về IPO là gì rồi đúng không nào. Tuy nhiên trước khi vội vàng đầu tư vào bất cứ dự án IPO tiềm năng nào, hãy chắc chắn bạn hiểu rõ về bản thân IPO và dự án mà mình theo đuổi.
Theo dõi tin tức mới nhất về Blockchain trên các kênh của XGems Capital
