Privacy là một yếu tố cần thiết cho sự phát triển của Crypto. Privacy trong Crypto không chỉ bảo đảm sự tự do trong việc đầu tư, đầu cơ mà đó còn là tấm khiên bảo vệ người dùng. Có nhiều giải pháp đang được phát triển để bảo vệ tính Privacy khi tham gia Crypto, mỗi một cách có tốc độ phát triển khác nhau. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết về Privacy trong Crypto là gì? và tầm quan trọng của nó nhé!
1. Privacy là gì?
Privacy hay tính riêng tư là trạng thái tự do mà chủ thể không bị bất kỳ ai hoặc bất kỳ điều gì quan sát, theo dõi.
Điều này là đặc biệt quan trọng với blockchain, khi hiện tại chúng ta không chỉ luân chuyển thông tin trên mạng internet, mà chúng ta còn luân chuyển giá trị nữa. Một số lượng tài sản lớn đang được gửi qua lại hàng ngày, yêu cầu một hình thức bảo vệ quyền riêng tư tốt hơn, nhất là đối với những tên tuổi lớn muốn tham gia vào thị trường Crypto.
2. Hiểu lầm thường gặp về Privacy trong Crypto?
Blockchain cung cấp cho chúng ta một hạ tầng để bất kỳ ai cũng có thể tự do tham gia ở bất cứ đâu, bất cứ thời gian nào mà không cần phải đăng ký thủ tục rườm rà. Giống như việc anh em muốn sử dụng một dapp nào đó, ta chỉ việc tải một cái ví và tạo seedphrase là xong.
Ta có thể tạo bao nhiêu ví tùy thích mà không cần tiết lộ bất kỳ thông tin gì, và chính vì lý do này đã khiến đa số nghĩ rằng quyền riêng tư của bản thân được đảm bảo vì không ai biết họ là ai.
Điều này là đúng, tuy nhiên ở thực tế người dùng thường chỉ sử dụng chủ yếu một, hai ví và họ thường vô tình để lộ thông tin trong quá trình sử dụng. Anh em thử nhớ lại xem mình đã từng ghi địa chỉ ví vào một form nhận airdrop hay whitelist nào đó chưa? Hay chỉ đơn giản là đưa địa chỉ ví cho một ai đó khác?
Tưởng chừng việc trên là vô hại, nhưng nó lại đang vô tình tiết lộ thông tin của anh em và khiến tính riêng tư của bản thân không còn nữa, lý do này đến từ đặc tính minh bạch của blockchain.
Blockchain cơ bản là cuốn sổ cái điện tử, nơi mọi thông tin lưu trên đó đều có thể dễ dàng quan sát bởi bất kỳ ai. Mỗi một giao dịch, mỗi một hành động của người dùng trên blockchain đều được ghi trên cuốn sổ cái đó và chỉ cần có địa chỉ ví của một người, ta có thể biết chính xác họ đang sở hữu tài sản gì, đã làm những gì và đang tương tác với những địa chỉ ví nào.
Để hiểu rõ hơn về Blockchain và cách hoạt động của nó, anh em tham khảo thêm: Blockchain là gì?
Tóm lại, quyền riêng tư của người dùng Crypto không được đảm bảo như chúng ta nghĩ, điều này tạo ra một nhu cầu với những bên muốn thông tin của mình được bảo mật khi sử dụng blockchain.
3. Bối cảnh của Privacy trong Crypto
Những sự kiện đang diễn ra và có liên hệ tới tính Privacy trong Crypto:
Các tổ chức tài chính, tên tuổi lớn tham gia Crypto ngày càng nhiều: Những cá nhân và tổ chức có tiềm lực tài chính cùng số lượng người theo dõi lớn đang đổ vào Crypto.
Trước đây mình nhớ có sự việc về những gã tí hon chống kẻ khổng lồ trong vụ mua bán cổ phiếu Gamestop. Chỉ trong vòng một tuần, nhiều nhà chơi chứng khoán nghiệp dư đã tạo ra những vố đau cho nhiều quỹ đầu cơ, gây thiệt hại hàng tỷ đô la, bằng cách đồng loạt mua các cổ phiếu của GameStop, chuỗi cửa hàng bán lẻ các trò chơi video. Sự kiện đã làm rúng động sàn giao dịch chứng khoán Mỹ.
Nguyên nhân của điều này đến từ việc một nhóm thành viên của Reddit biết được thông tin có một vài quỹ đầu cơ đang cùng nhau short cổ phiếu Gamestop. Những thành viên biết tin đã tuyên truyền cho toàn bộ cộng đồng Reddit và tạo ra một trào lưu mua cổ phiếu của công ty để pump giá lên. Kết quả là giá cổ phiếu Gamestop tăng vài lần và khiến những quỹ đầu cơ thiệt hại rất lớn.
Ví dụ trên là minh chứng cho tầm quan trọng của Privacy, khi chỉ cần một vài chi tiết nhỏ bị rò rỉ có thể tạo ra những tác động lớn. Điều này càng đúng hơn với blockchain khi mọi hành vi, tài sản của người dùng đều được lưu ở trên chuỗi và có thể được xem bởi người khác.
Cũng đã có rất nhiều phốt của các Quỹ đầu tư mạo hiểm (VC) trong Crypto đã được công khai và tất cả đến từ việc bị lộ địa chỉ ví.
Tính riêng tư là lá chắn bảo vệ cho mỗi cá nhân: Ngày trước khi ta điền vào một loại form nào đó thường sẽ chỉ là những thông tin cơ bản như tên, tuổi, gmail, (tùy loại form sẽ có thêm địa chỉ, số điện thoại,…). Tuy nhiên với Crypto, ngoài những thông tin trên ta còn cung cấp địa chỉ ví của mình, và như mình đã nói ở trên chỉ cần có địa chỉ ví, ta có thể dễ dàng tra cứu những thông tin liên quan.
Nếu anh em không để ý và sử dụng ví chứa tài sản chính của mình thì điều này tương tự như việc “đeo vàng ra đường vậy”, rủi ro bị tấn công ngoài đời là hoàn toàn có thể xảy ra.
Tóm lại, Privacy trong Crypto không chỉ là bảo đảm sự tự do trong việc đầu tư, đầu cơ mà đó còn là tấm khiên bảo vệ người dùng mà ai cũng nên trang bị cho mình.
4. Cách để ẩn mình khi tham gia Crypto
Từ những thông tin ở trên, ta có thể thấy rằng nguyên nhân chính ảnh hưởng đến tính riêng tư bao gồm:
- Người khác biết chủ thể sở hữu ví là ai.
- Giao dịch có thể được thấy rõ ràng on-chain.
Do đó ta chỉ cần tìm những giải pháp giúp giải quyết các vấn đề này thì có thể tăng đáng kể tính bảo mật riêng tư cho bản thân. Các giải pháp bao gồm:
Bảo vệ những thông tin cơ bản
Ưu tiên việc sử dụng gmail phụ và chỉ cung cấp những thông tin cơ bản khi cần phải điền một loại form nào đó. Tránh tối đa việc cung cấp các thông tin nhạy cảm như địa chỉ nhà, số điện thoại,…
Ngoài ra các dịch vụ như VPN hay Tor cũng sẽ giúp anh em tăng độ ẩn danh.
Nghệ thuật sử dụng ví
Anh em nên tạo cho mình nhiều ví khác nhau, thường xuyên backup key và tạo ví mới định kỳ. Mỗi ví sẽ có một công dụng khác nhau như ví để chứa tài sản, ví để tham gia mainnet ví để tham gia testnet, điền form,… Điều này không chỉ giúp tăng độ an toàn cho tài sản mà còn tăng đáng kể tính riêng tư khi người khác chỉ biết tới ví phụ của anh em.
Hãy nhớ mọi giao dịch giữa các ví cũng có thể dễ dàng được thấy trên blockchain, ví phụ chỉ cần gửi tiền cho ví chính thì kẻ theo dõi có thể thấy được thông tin của ví chính nên để tốt hơn nữa, những ví này không nên được kết nối với nhau.
Để làm được điều này mình thường gửi tài sản lên các sàn CEX rồi từ sàn CEX chuyển lên ví chính.
Sử dụng các dịch vụ giúp bảo vệ tính riêng tư
Hiện tại có khá nhiều dịch vụ giúp người dùng bảo vệ quyền riêng tư và khó có thể bị theo dõi on-chain như: Mixing service, các biện pháp hạ tầng, Privacy token,… Ở phần dưới mình sẽ nói tổng quan về những mô hình và liệt kê những dự án nổi bật nhất đang làm về mảng này.
5. Các dịch vụ giúp bảo vệ tính riêng tư
Mixing Service
Mixing Service bản chất là một pool chứa tài sản, người dùng gửi tài sản (BTC, ETH,…) của mình vào pool. Số tài sản đó sẽ được trộn với tài sản của người khác và sau đó được gửi vào địa chỉ người nhận (trừ một khoản phí dịch vụ).
Ưu điểm:
Cơ chế hoạt động này khá giống với việc gửi tiền vào các sàn CEX rồi từ sàn CEX gửi ra ví khác và rất khó để bị theo dõi. Tuy nhiên, điểm khác biệt lớn là với sàn CEX người dùng phải KYC, còn với Mixing Service người dùng sẽ không cần thủ tục nào cả.
Nhược điểm:
Vì bản chất của Mixing Service là một pool chứa tài sản, nên có khả năng chúng sẽ bị tấn công bất cứ lúc nào và gây thiệt hại về tài sản cho người sử dụng.
Có một dự án được coi là biểu tượng trong mảng mixing service, với số lượng người dùng lớn cũng như đã tồn tại và được tin dùng để bảo đảm tính ẩn danh từ lâu. Đó chính là Tornado Cash ($TORN), dự án sẽ cắt mối liên hệ từ ví gửi và ví nhận, giúp đảm bảo tính Privacy.
Các biện pháp hạ tầng
Hiện tại đã có khá nhiều giải pháp hạ tầng được áp dụng với mục tiêu bảo vệ tài sản cho người dùng, ví dụ như:
- Secret Network là smart contract platform được xây dựng trên Cosmos dựa trên Cosmos SDK, trọng tâm của dự án là tập trung vào quyền riêng tư. Secret Network cho phép các nhà phát triển xây dựng các ứng dụng phi tập trung nhưng cũng bảo vệ được dữ liệu người dùng và bảo vệ quyền riêng tư.
- Keep Network là một bộ chứa dữ liệu off chain. Cho phép smart contracts có thể sử dụng các dữ liệu riêng tư mà không làm lộ chúng trên public blockchain.
Các biện pháp hạ tầng có hướng giải quyết từ gốc với mục tiêu cho phép người dùng và tổ chức kiểm soát chi tiết dữ liệu của họ để tăng độ phủ sóng của blockchain. Tuy nhiên hạn chế là việc phát triển sẽ tốn một lượng lớn nguồn lực và thời gian. Kể cả có phát triển xong thì dự án phải tiếp tục nghĩ cách để thu hút người dùng, một điều tương đối khó với mức độ cạnh tranh hiện nay.
Privacy Coin/Token
Privacy Coin là những đồng coin/token được phát triển với tính ẩn danh làm mục tiêu. Tiêu biểu có thể kể đến như Monero, Zcash,…
Mỗi một Privacy Coin lại có cơ chế bảo vệ tính riêng tư khác nhau. Lấy ví dụ về Zcash thì có cách mã hóa giao dịch và cho phép người dùng chọn sử dụng địa chỉ ví riêng tư hoặc công khai. Khi thực hiện giao dịch thì có thể chọn thực hiện giao dịch từ địa chỉ công khai bắt đầu bằng chữ “t” hoặc sử dụng địa chỉ riêng tư bắt đầu bằng “z”.
Tuy có những hướng tiếp cận vấn đề khác nhau, nhưng tựu chung lại đều giúp người dùng giữ được tính riêng tư trong giao dịch. Vì đều là token nên đặc điểm của các chúng tương tự với các token khác, cần phải có use case để tạo ra nhu cầu sử dụng thực sự từ phía người dùng
6. Cơ hội đầu tư
Với mình điều quan trọng không kém việc tìm được gems đó chính là việc bảo vệ tài sản của bản thân. Đã có lần mình bị kẻ xấu hack mất tài sản trong một ví, may mắn là số tiền đó không lớn nhưng đó là bài học mà mình khắc sâu đến tận ngày nay.
“Trước khi kiếm được tiền, ta cần phải học cách giữ tiền trước đã”
Do đó mình nghĩ chúng ta cần chú ý hơn đến việc bảo đảm tính bảo mật và riêng tư cho tài sản của bản thân.
Về mặt cơ hội đầu tư cho anh em quan tâm, mình thấy có một vài cơ hội như sau:
- Đầu tư vào các dự án Mixing service có token: Khá giống với việc anh em đánh giá các dự án thông thường, ta có thể xem hiệu quả hoạt động của chúng và giá trị mà chúng thu hút được cho token.
- Đầu tư vào các biện pháp hạ tầng: Cách đầu tư này khá giống với việc đầu tư vào hệ sinh thái. Anh em có thể xem tốc độ phát triển của hệ và đánh giá xem hệ có thu hút được người dùng và dòng tiền không.
- Đầu tư vào Privacy Coin: Nếu anh em để ý sẽ thấy vốn hóa của một vài Privacy Coin là rất cao và có số lượng người dùng tăng trưởng dần theo thời gian. Do đó ta có thể xem xét việc đầu tư vào các loại token chất lượng.
7. Dự phóng về Privacy trong Crypto
Thị trường Crypto càng phát triển thì tính Privacy càng cần thiết. Privacy cần thiết vì chúng là sự tự do, có tự do mới thúc đẩy được nhiều ý tưởng phát triển đặc biệt là trong lĩnh vực tài chính. Do đó khả năng cao là các dự án về Privacy sẽ được sử dụng nhiều trong tương lai.
Tuy nhiên Privacy sẽ chỉ thực sự phát triển nếu chúng được tích hợp một cách tự nhiên với các app chúng ta đang sử dụng thường xuyên hiện nay, cho phép người dùng có quyền lựa chọn giữa việc công khai thông tin hoặc giữ quyền riêng tư.
Sẽ có những dịch vụ phục vụ riêng cho khách hàng là các tổ chức tài chính, Đây chính là một tệp khách hàng lớn và ta nên theo dõi những dự án đang phát triển cho mục đích này.
8. Tổng kết
Hy vọng bài viết trên đã giúp anh em hiểu hơn về Privacy trong Crypto và đã nắm được cách giúp đảm bảo quyền riêng tư khi tham gia vào thị trường này.
